مومباي مركز ايالت مهاراشترا، بين ايالتهاي گجرات، آنردا پرادش و كارناتاكا واقع شده است. واژه «مهاراشترا» از لغت Rathi مشتق و به معناي رانندگان ارابه‌هاي جنگي بوده كه به آنها مهاراتيس مي‌گفتند. مومباي داراي 3 فصل مي‌باشد. تابستان، (فروردين تا اوايل خرداد ماه هواي گرم با درجه رطوبت بالا) مونسون (اويل خرداد تا اوايل مهرماه توام با بارندگيهاي بسيار شديد) و زمستان كه از اواخر شهريور شروع و تا اوايل اسفند ادامه پيدا مي‌كند كه با توجه به هواي ملايم، (بين 15 الي 25 درجه) اين فصل از توريستي ترين فصول موبماي به شمار مي‌رود. شهر مومباي بزرگترين بندر هند در ساحل غربي اين كشور است. اين شهر در واقع مركز بانكداري، تجارت، مبادلات مالي، بازرگاني و صنعت كشتي‌سازي هند به شمار مي‌رود. مومباي از اتصال 7 جزيره به يكديگر در زمان حضور بريتانيا در هند به وجود آمده است. بسياري از شهروندان هندي از ايالت‌هاي مختلف به اميد فرصت‌هاي شغلي به اين شهر مهاجرت مي‌نمايند. از همين رو، تعداد ساكنين اين شهر در روز 18 ميليون نفر و در شب 15 ميليون نفر برآورد مي‌شود. در زمان استعمار انگليس بر هند، مومباي مركز بخشهاي اداري و حكومتي انگلستان در شبه قاره به شماره رفته و از نظر انگلستان «دروازه هند» بود. تمركز امور اقتصادي و تجاري در مومباي پس از استقلال هند نيز ادامه يافته و بعنوان شاهراه ارتباطي هند با ايران و جهان عرب اهميت راهبردي خود را حفظ كرده است. در حال حاضر از بين جمعيت حدود 70 ميليون نفري ايالت مهاراشترا بيش از 20 درصد زير خطر فقر زندگي كرده و خود مومباي بزرگترين جمعيت كپرنشينان هند را در خود جاي داده است.

درآمد سرانه در هند حدود 1089 دلار مي‌باشد ليكن ايالت مهاراشترا با داشتن بيشترين سهم در اقتصاد يك تريليون دلاري هند رتبه يازدهم را در مقياس درآمد سرانه در بين ايالتهاي هند دارا مي‌باشد. مومباي شهري است بندري و با بناهاي ديدني تاريخي كم نظير، دانشگاه مومباي كه در سال 1857 تاسس گرديد نيز در اين شهر واقع شده و شهر دانشگاهي پونا نيز كه به آكسفورد شرق شهرت يافته، در 150 كيلومتري مومباي واقع شده است.

از نظر اديان مختلف، حدود 81 درصد جمعيت در ايالت مهاراشترا هندو،

16 درصد مسلمان،

مسيحيت 1 درصد، جينيسم 1 درصد، و اديان ديگر مانند زرتشتي و يهودي مجموعا 1 درصد تركيب جمعيتي را تشكيل مي‌دهند.

مسلمانان اين ايالت را فرق سني، شيعه 12 امامي، شيعه 6 امامي (بوهره)، آقاخان (اسماعيلي) و وهابي تشكيل مي‌دهند. تعداد مسلمانان شهر مومباي 4 ميليون نفر برآورد شده است. از اين تعداد حدود پانصد هزار نفر شيعه 12 امامي و 200 هزار نفر شيعه 6 امامي هستند. وضعيت اقتصادي – شهر مومباي يك سوم سهم درآمد مالياتي كشور و بيش از 50 درصد ماليات گمركي و يك پنجم ماليات بر توليد را بخود اختصاص داده است. – حدود يك ششم ارزش توليدي كشور متكي به شهر مومباي است – 80 سركنسولگري در اين شهر وجود دارد كه از اين تعداد 40 سركنسولگري رسمي (از اين تعداد 13 سركنسولگري مربوط به كشورهاي اسلامي مي‌باشند) و بقيه توسط سركنسول‌هاي افتخاري اداره مي‌شود. مضافا اينكه دفاتر متعدد تجاري خارجي نيز در اين شهر مستقر مي‌باشند. – سيستم بانكي و فعاليت‌هاي اقتصادي هند در اين شهر متمركز مي‌باشد. همچنين دفتر مركزي تقريبا تمام بانكهاي معتبر، موسسات مالي و شركتهاي بيمه در اين شهر قرار دارند. – صندوق معاملات ارزي بانكها در مومباي مي‌باشد. بيش از 25 درصد اعتبارات بانكي كشور را بانكهاي مستقر در مومباي تامين مي‌نمايند. – بيش از 35 درصد معاملات چك نيز در اين شهر انجام مي‌گردد. – دفتر اصلي بازار سهام هند كه يكي از قديمي‌ترين بازارهاي بورس سهام هند بشمار مي‌رود تحت عنوان Bombay Stock Excahange در مومباي فعاليت مي‌نمايد. – بيش از 900 شركت در خريد و فروش سهام هند حضور دارند كه اكثريت آنها در مومباي مستقر هستند – حدود 44 درصد ترافيك دريايي كل كشور در بندر مومباي تخليه و بارگيري مي‌گردد. در بندر مومباي چهار اسكله تخليه و بارگيري نفت خام وجود دارد .

– مهاراشترا بالاترين رقم توليد برق را در هندوستان دارا بوده كه 82 درصد آن از طريق انرژي گرمائي توليد مي‌شود گفتني است 4750 مگاوات برق هسته‌اي در كل هند توليد مي‌گردد، كل ميزان توليد برق در هند در سال 2004 ميزان twh650 بوده است – فرودگاه بين‌المللي مومباي سالانه بيش از 20 ميليون مسافر داخلي و خارجي را پذيرا است. – شهر مومباي از مهم‌ترين مراكز تجارت الماس به شمار مي‌رود. تا جايي كه 80 درصد الماسهايي كه در ايالت گجرات تراش داده مي‌شوند به مومباي مي‌رسد. بيش از 75000 نفر در اين شهر از فعاليتهاي مربوط به الماس امرار معاشق مي‌كنند. – صنعت فيلم هند تا حدود زيادي در مومباي متمركز است و سهم عمده‌اي از توليد سالانه 900 تا هزار فيلم در اين شهر و در مركز سينمايي آن موسوم به باليوود انجام مي‌شود. هفت شركت عمده هندي كه از شهرت آسيايي و بين‌المللي برخوردارند شركت تاتا يكي از بزرگترين و ثروتمند‌ترين شركت‌هاي هندي محسوب مي‌شود و در زمينه‌هاي مخالف فعاليت دارد اين شركت در صنايع زير فعال مي‌باشد: اتومبيل‌سازي، فولاد و آهن، لوكومتيو سازي، هتل‌هاي زنجيره‌اي، برق و فناوري اطلاعات، صادرات اتومبيل اين شركت عمدتا به بازارهاي اروپا، آمريكا و كشورهاي آفريقايي مي‌باشد. در ضمن شركت تاتا در صنايع خودروسازي با ايران همكاري داشته و اخيرا در حال احداث يك كارخانه توليد فولاد در بندر عباس مي‌باشد. ضمنا شركت خدمات مشاوره‌اي تاتا اولين شركت هندي به شمار مي‌رود كه در زمينه فن‌آوري اطلاعات فعاليت مي‌نمايد 2 ) شركت ريلاينس از صاحبان عمده صنايع نفتي از جمله پالايشگاهي به ظرفيت 660 هزار بشكه در روز مي‌باشد. ضمنا ريلاينس دومين شركت بزرگ در امور مخابرات و صنايع پتروشيمي به شمار مي‌ايد. اين شركت همچنين 20 درصد از بازار رو به رشد تلفن همراه را در هند به خود اختصاص داده است. 3 ) شركت صنايع آسار: آسار با 4/4 ميليارد دلار سرمايه، يكي از چند شركت بزرگ مالي و توليدي هندي با دامه فعاليت گسترده است. رشته‌هاي اصلي كار آسار در زمينه‌هاي فولاد، مخابرات، كشتيراني، نفت و گاز، برق و انرژي و مهندسي ساخت است. اخيرا اين شركت در حال مذاكره جهت احداث يك سكارخانه توليد فولاد با ظرفيت 5/2 ميليون تن در سال با همكاري بخش صنايع ايران مي‌باشد. 4) شركت ماهيندرا يكي از بزرگترين توليد كنندگان اتومبيل، كاميون و تراكتور در مومباي مي‌باشد.

اخيرا، اين شركت به بازار توليد ميني‌بوس و وانت‌بارهاي سه چرخه نيز وارد شده است. صادرات اين شركت به بازارهاي اروپا، آفريقا، خاورميانه و حتي آمريكا قابل توجه مي‌باشد. شركت‌هاي فرعي وابسته به ماهيندرا در زمينه‌هاي فناوري اطلاعات، توسعه و عمران نيز فعال است. اين شركت با جمهوري اسلامي ايران نيز رابطه بازرگاني دارد . 5) شركت هندوجا كه با نام شركت برادران هندوجا شهرت دارد از نظر دارايي اين شركت جزو ثروتمندترين شركتهاي آسيايي به شمار مي‌ايد. شركت مذكور روابط بازرگاني متعددي با جمهوري اسلامي ايران دارد. شركت لارسن و توبرو يكي از بزرگترين شركت‌هاي مهندسي هند محسوب مي‌شود. اين شركت در صنايع مختلف از جمله نفت و گاز، سيمان، خدمات مهندسي، مقاطعه‌كاري و غيره فعاليت دارد. مانند ديگر شركتهاي بزرگ هندي اين شركت نيز در بخش فناوري اطلاعات فعال مي‌باشد. شركت گودريج در سال 1897 توسط يك پارسي به نام اردشير گودريج تاسيس گرديد. شركت فوق از ابتدا فعاليتهاي خود را با توليد انواع قفل و صندوق نسوز آغاز نمود. اكنون اين شركت در زمينه‌هاي لوازم خانگي، اداري، الكترونيك، ماشين الات، روغن، صابون، لوازم آرايشي و بهداشتي، محصولات كشاورزي و ساخت و ساز فعاليت مي‌نمايد. گودريج بطور ميانگين صادراتي بيش از 5/2 ميليارد دلار محصولات و خدمات فني در سال دارد. وضعيت سياسي ايالت مهاراشترا ايالت مهاراشترا به مركزيت مومباي داراي فرماندار، سروزير و مجالس ايالتي مي‌باشد. مجلس ايالتي مهاراشترا داراي 288 عضو مي‌باشد كه اعضاي آن توسط مردم براي مدت 5 سال انتخاب مي‌شوند. فرماندار ايالت آقاي س.م. كريشنا از دسامبر 2004 در اين سمت مشغول بكار است. حكومتي محلي ايالت مهاراشترا توسط جبهه دموكراتيك اداره مي‌شود كه ائتلاف احزاب كنگره و كنگره ملي گرا مي‌باشد. دوره تصدي دولت ايالتي در سپتامبر سال 2009 به پايان خواهد رسيد. زمام حكومت ايالتي بدست سروزير آقاي ويلاس رائو دشموخ (از حزب كنگره) مي‌باشد. سروزير بهمراه 43 وزير مسدوليت دولت محلي را بعهده دارد. همچنين آقاي R.R.Patil از حزب كنگره ملي گرا سمت معاون سروزير و وزير كشور را به عهده دارد. احزاب مخالف اصلي اين ايالت شيوسنا و BJP مي‌باشند. اين دو حزب حدودا از ده سال پيش با هم ائتلاف كرده‌اند. پيش از اين نيز آنها پنج سال بر ايالت مهاراشترا حكومت كرده‌اند. احزاب كوچكي مانند ساماجوادي و ريپابلكين بعلاوه چند نماينده مستقل در مجلس ايالت مهاراشترا حضور دارند. مطبوعات در مومباي چگونگي و حجم مطبوعات در هند قابل توجه است .

در اين كشور با وجود 18 زبان رسمي نشريات به زبانهاي مختلف انتشار مي‌يابند كه بطور مثال در ايالت مهاراشترا بدليل گسترش زبان ماراتي روزنامه لوك ستا جايگاه خاصي دارد. ايالت مهاراشترا داراي 4 روزنامه به زبانهاي مختلف از جمله هندي، ماراتي، گجراتي، انگليسي و اردو مي‌باشد. قيمت روزنامه‌ها غالبا از 3 روپيه (70 تومان) تجاوز نمي‌نمايد. تعداد مجله‌هاي هفتگي اين ايالت 20 نسخه، 15 روزه هشت نسخه، دو ماهه سه نسخه، سه ماهه سه نسخه و سالانه دو نسخه مي‌باشد از بين 64 روزنامه 12 نشريه آن مهم مي‌باشد كه از جمله آنها سه روزنامه اردو زبان انقلاب، هندوستان و اردو تايمز است كه قشر مخاطب آن مسلمانان هستند. تايمزآو و اينديا (با تيراژ نزديك به 8 ميليون نسخه در روز)، ايندين اكسپرس، ايشين ايج، اكونوميك تايمز، آفترنون، ميددي، فري پرس جورنال، DNA و مومباي ميرور روزنامه‌هاي انگليسي زبان هستند. روزنامه جام جمشيد كه هفتگي چاپ مي‌شود بزبان گجراتي و انگليسي است از نشريات متعلق به پارسيان مي‌توان از ماهنامه پارسيانا، BPP REVIEW و روزنامه جام جمشيد نام برد. جام جمشيد مخصوص زرتشتيان هند است كه اكثر قريب به اتفاق مطالب آن موضوعات مربوط به زرتشتيان و آيين زرتشت است. تيراژ آن در هفته بيش از 20 هزار نسخه است كه بصورت پستي ارسال مي‌شود. در حال حاضر چند كانال تلويزيوني بخش خصوصي متعلق به شيعيان بصورت منطقه‌اي برنامه‌هاي خود را پخش مي كنند كه از جمله مي‌توان به كانال WIN اشاره نمود. ايرانيان مقيم ايرانيان مقيم مومباي به دو دوسته تقسيم مي‌شوند: 1 – ايرانيان مهاجر اغلب ايرانيان مقيم از اهالي پيشين شهرستانهاي يزد، تفت و روستاهاي مجاور و برخي از شهرهاي استان فارس هستند. محل سكونت اكثر ايرانيان مهاجر شهرهاي مومباي و پونا مي‌ياشد اين عده در 90 سال گذشته به مرور اقدام به مهاحرت به هندوستان نموده‌اند. براساس شواهد تاريخي، موثرترين عامل مهاجرت ايرانيان به هند وقوع دو دوره خشكسالي در اوايل قرن اخير در مناطق مركزي ايران بوده است. در ابتداي مهاجرت، اكثر ايرانيان در مشاغلي همچون چاي فروشي كه يكي از توليدات عمده هند مي‌باشد و نيز در مشاغل ديگري چون اغذيه فروشي و قهوه خانه‌داري فعال بوده‌اند. اين مشاغل بطور سنتي از پدران به فرزندان به ارث رسيده است. لازم به ذكر است در حال حاضر درصد تعدادي از ايرانيان مقيم داراي تحصيلات عالي در مقاطع دكتري، فوق ليسانس و ليسانس مي‌باشند. ايرانيان مقيم مومباي از مشكلاتي كه گريبانگير مهاجرين ايراني در ديگر كشورهاي جهان است نيز مصون نيستند. بعنوان نمونه مي‌‌توان از فاصله‌اي كه بين نسل دوم و سوم ايرانيان مهاجر با زبان و فرهنگ ايراني ايجاد شده است نام برد. اگرچه 90 سال از مهاجرت ايرانيان به هند مي‌گذرد، اما آنها عمدتا علاقمند به حفظ هويت ايراني خود هستند و در اين راستا خود را قويا به اخلاق و فرهنگ ايراني پايبند مي‌دانند. البته داشتن شناسنامه ايراني و گذرنامه هندي تقاضاي رواديد آنها را براي سفر به ايران با مشكل مواجه كرده است. دو تشكل ايرانيان در شهرهاي مومباي و پونا از گذشته فعاليت داشته‌اند. انجمن شيعيان اثني عشري يزديان مقيم (فتوت) در شهر مومباي (تاسيس در سال 1928) و نيز انجمن شيعيان اثني عشري يزديان مقيم پونا (حميت) با در دست داشتن موقوفات به جا مانده محل مناسبي جهت فعاليتهاي مذهبي و اجتماعي ايرانيان مهاجر بوده‌اند. بخش ديگري از مهاجرين ايراني كه در طي دهه‌هاي اخير به هند و بويژه منطقه غرب هند مهاجرت كرده‌اند زرتشتيان مي‌باشند. اين گروه نيز تشكلي به نام انجمن زرتشتيان ايراني براي خود سامان داده‌اند و داراي روابط نزديكي با پارسيان هند مي‌باشند 2 – دانشجويان ايراني شهر پونا در 150 كيلومتري شهر مومباي از مراكز مهم علمي كشور هند محسوب مي‌شود. اين شهر داراي آب و هواي معتدل و مطلوبي مي‌باشد. به همين دليل اكثر دانشجويان ايراني جذب دانشگاههاي اين شهر مي‌شوند تعداد كل دانشجوياني كه در حال حاضر در مومباي و پونا تحصيل مي‌كنند حدود 3500 نفر مي‌باشد (براي 2500 نفر در اين نمايندگي پرونده دانشجويي وجود دارد) و در سالهاي اخير سير صعودي قابل توجهي را شاهد هستيم. پارسيان هند پس از ورود اسلام به ايران و درهم شكسته شدن امپراطوري ساساني بسياري از زرتشتيان به خراسان و از آنجا نيز به گجرات در هند مهاجرت نمودند. آنها بدين وسيله آتش باصطلاح مقدس خود موسوم به آتش بهران را به نوساري در گجرات منتقل نمودند.

پس از موفقيتهاي شاياني كه پارسيها در خلال قرن 16 تا 18 در تجارت با اروپائيان بدست آوردند، بوسيله انگليسي هاي استعمارگر تشويق شدند كه تا در بمبئي اقامت گزينند پس از آن پارسيان مقيم بمبئي و هند روابط خوبي با انگليسي ها برقرار ساختند و رفته رفته با هوش و استعداد خود شريانهاي صنعتي، اقتصادي و علمي هند را بدست گرفتند.

امروزه جامعه پارسي به دليل بالا رفتن سن ازدواح، افزايش نرخ طلاق و بسته بودن جامعه پارسي به روي غير پارسيان و پاره‌اي علل و عوامل ديگر روز به روز در حال كوچك‌تر شدن مي‌باشد. پارسيان از نظر اقتصادي، سياسي و نظامي از جايگاه بسيار مطلوبي در هند و مومباي برخوردار هستند.

تعداد پارسيان در مومباي 40 هزار نفر و در كل هند هفتاد هزار نفر تخمين زده مي‌شود. اولين آتشكده زرتشتيان در منطقه اوليه مهاجرت آنها يعني در سنجان بنام (ايران شاه) برپا گرديد. زرتشتيان در مجموع 45 آتشكده بزرگ و مهم در سراسر هند مستقر نموده‌اند كه چهار آتشكده بزرگ باضافه 41 آتشكده كوچكتر تنها در شهر مومباي و منطقه اطراف آن فعال است . زرتشتيان هند مخصوصا مقيم شهر مومباي، بيشتر در مشاغل تجاري و يا در سطح مديريت بالاي كشور اشتغال دارند و از نمونه بارز زرتشتيان مقتدر هند، مي‌توان از خانواده بزرگ زرتشتي بنام «جمشيد جي تاتا» نام برد كه بنيانگذار گروه معروف تاتا در هند است و قسمتي از اين تشكيلات اقتصادي عظيم بوسيله افراد اين خاندان اداره مي‌شود.

زرتشتيان شهر مومباي داراي موقوفات زياد و قابل توجهي مي‌باشند كه عايدات آن صرف ايجاد تسهيلات رفاهي براي نيازمندان (زرتشتي) مي‌گردد. در شهر مومباي در حال حاضر بيش از صدها موقوفه شناخته شده زرتشتي ثبت شده است. پارسيان در هند اصولا علاقه‌اي به كارهاي سياسي نداشته و هرگز جهت حكومت‌هاي مختلف درسرساز نبوده‌اند. در برآوردي كه از وضعيت اجتماعي آنها در منطقه بعمل آمده است، زرتشتيان از اقليت‌هاي آرام و بدون مسئله و از جهت قانوني تخلف كمتري از آنها مشاهده شده است.

جوامع و اماكن مذهبي شيعيان در مومباي خوجه‌ها: خوجه‌ها اهل گچ، احمد آباد و كتاياوار در ايالات گجرات هند هستند كه حدود 100 سال پيش ابتدا توسط ملا قادر مدرسي و سپس توسط شيخ محمد حسني نجفي از شيعه شش امامي اسماعيلي به شيعه 12 امامي تغيير مذهب دادند. آنها همگي قبلا هندو مذهب بوده و توسط آقا خان محلاتي شيعه شش امامي شده بودند. شيخ محمد حسين نجفي فرزند ابوالقاسم كاشاني با اين گروه در امام باره شوشتري در محله دونگري مومباي نماز مي‌خواند و احكام مذهب حق تشيع را به آنها مي‌آموخت تا اينكه در پي اختلاف خوجه‌ها با ايرانيان آنها خود يك مسجد به نام خوجه جامع مسجد در محله خيابان حضرت عباس (پالا گلي) در دونگري مومباي ايجاد كردند و فعاليت‌ مستقل خود را با بهره مندي از امكانات مالي و فكري دنبال نمودند. در هنگام ساختن خوجه مسجد درگيريهاي بين آقاخاني ها و شيعيان 12 امامي صورت گرفت كه دو تن از رهبران وعده‌اي ديگر از شيعيان 12 امامي شهيد شدند. خوجه‌هاي 12 امامي و آقا خاني‌ها و بهره‌ها همگي بيشتر در منطقه دونگري مومباي زندگي مي‌كنند. در منطقه دونگري مومباي فعلا حدود ده هزار خوجه 12 امامي وجود دارند. خوجه‌ها در مومباي مساجد متعددي دارد، مانند 1) خوجه مسجد – دونگري، 2) خوجه مسجد – پاندرا، 3) خوجه مسجد – كورلا، 4) خوجه مسجد – وراسووا، و در شهرهاي ديگر هم بطور پراكنده داراي مراكز و مساجد هستند مثل حيدر آباد، بنگلور، كلكته، اوريسا، و رايپور. غير از حدود 25 محفل در سطح شهر مومباي، خوجه‌ها داراي مؤسساتي مثل بنياد الايمان و الايمان تراست وابسته به نجفي هاوس (حوزه علميه خوجه‌ها) مي‌باشند.

اين گروه مجله‌اي بنام جعفر آبزرور دارد كه بصورت ماهانه منتشر مي‌شود و يك انجمن بنام فدراسيون جوان جعفري، فعاليت‌هاي جوانان را هدايت مي‌كند. بنياد حبيب داراي بيمارستان، يتيم خانه، مدرسه و خيريه و فعاليت‌هاي ديگر خدماتي براي جامعه خوجه 12 امامي است. بانك حبيب در پاكستان، داراي فعاليت‌هاي وابسته به صنايع و تجارت و بيمارستان در آن كشور است. خانواده حبيب در پاكستان زندگي مي‌كنند و بعد از جدايي هند به پاكستان رفته‌اند. محمد علي جناح اولين نخست وزير پاكستان يك خوجه ثروتمند بود كه بعد از جدايي هند به آنجا عزيمت نمود. بهره‌ها: فرقه بهره‌ها يكي از فرق‌ اسلامي است كه به شش امامي معروف مي‌باشند. اينها بعد از شش امام اول شيعيان، امامان ديگري را انتخاب نموده كه مجموعا 21 امام را شامل مي‌گردد. دكتر محمد برهان الدين رهبر بهره‌ها و پنجاه و دومين داعي مطلق (داعي فاطمي) و نايب بيست و يكمين امام اين فرقه مي‌باشد. مقر نامبرده در شهر مومباي است و هر سال به يكي از شهره‌هاي هند سفر مي‌نمايد تا با توجه به وضعيت زندگي و روحانيت پيروان فرقه از لحاظ اقتصادي و مذهبي آنها را تقويت نمايد. اين فرقه با جمعيتي حدود يك ميليون پيرو در سراسر جهان داراي تشكيلاتي منسجم و موفق است. جمعيت اين فرقه در مومباي بالغ بر 200 هزار نفر مي‌باشد (آمار براساس اطلاعات اعلامي از بهره‌ها) و به دليل لباس متحد الشكل پيروان اين گروه نسبت به ساير فرق بيشتر جلب توجه مي‌نمايند. علي رغم اينكه فقير مسلمان هند، آنها نسبتا از زندگي مرفه و آبرومند بهره مند هستند. رهبران اين فرقه علاقه به فعاليت‌هاي سياسي ندارند.

محمد برهان الدين در اكثر سخنراني‌ها خود بر وحدت مسلمانان و زندگي مسالمت آميز مردم و ساير فرقه‌ها و پيروان اديان و فرقه ديگر و دوري از منكراتي همچون مشروبات الكي، قماره و غيره … تاكيد دارد. مسجد ايرانيان (مغول مسجد): مسجد ايرانيان كه به مغول مسجد مشهور است بوسيله شخصي بنام مرحوم حاج محمد شيرازي در حدود 154 سال قبل بنا شده است. وي كه از تجار ايران مقيم مومباي بوده است، اين مسجد را در محل امام باره رود نزديك محله مسلمان نشين بندي بازار بنا نموده است متوليان اين مسجد را جماعتي از شيرازيان مقيم بمبئي به عهده دارند كه نسبت آنها به خانواده‌ نمازي شيرازي مي‌رسد. اين مسجد يكي از مهمترين مراكز تشيع در مومباي و حتي در هند محسوب مي‌گردد. طبق وقف نامه موجود، متوليان اين مسجد را اعضاي خانواده نمازي تشكيل مي‌دهند و در گذشته پيوسته پيشنماز اين مسجد نيز فردي ايران بوده است. اما در حال حاضر شخصي بنام شيخ محمد ناصري از اهالي كارگيل، يكي از شهرهاي ايالت كشمير اين وظيفه را بعهده دارد. اين مسجد داراي موقوفات و ساختمانهاي متعددي است كه پشتيباني مالي اين مكان است. معرفي ارگانهاي جمهوري اسلامي ايران مستقر در مومباي خانه فرهنگ خانه فرهنگ جمهوري اسلامي ايران در مومباي در سال 1335 شروع به فعاليت نموده است. در اين سال بخشي از مدرسه متعلق به پارسيان هند جهت ترويج زبان فارس به دولت وقت ايران تحويل گرديد و بعد از چند سال به خانه فرهنگ تغيير نام داد. پس از انقلاب اسلامي عمده فعاليت‌ اين مركز علاوه بر زبان فارس ترويج شعائر انقلاب اسلامي بوده و با توجه به گستردگي حوزه امور فرهنگي در جنوب هند امور مربوط به اين منطقه از هند توسط دفتر فوق انجام مي‌پذيرد. دفتر هواپيمايي جمهوري اسلامي ايران از حدود 40 سال پيش با برقراري پرواز مستقيم بين تهران و مومباي فعاليت ايران اير در هند شروع شد. در حال حاضر روزهاي جمعه و سه شنبه يك پرواز رفت و برگشت بين تهران و مومباي وجود دارد. كشتيراني ايران و هند (كشتيراني جمهوري اسلامي ايران) اين شركت در سال 1354 و در پي توافق دولتين دو كشور و به منظور توسعه روابط اقتصادي در قالب يك شركت سهامي خاصي كه 51 درصد سهام آن متعلق به شركت‌ كشتيراني آريا (نام سابق كشتيراني جمهوري اسلامي ايران) و 49 درصد سهام آن متعلق به شركت كشتيراني دولتي هند بود، تاسيس گرديد.

از بدو تاسيس شركت تا سال 1354 با اجاره يك فروند كشتي يخچالي از ايران و نيز اجاره كشتي‌هاي خارجي فعاليت نسبتا محدودي داشت. اما در سالهاي پس از پيروزي انقلاب اسلامي حجم فعاليت شركت بصورت قابل توجهي افزايش يافت تا جايي كه در سال 2010 تا 2011  سالانه بيش از يك ميليون تن كالاي فله‌اي توسط 3 فروند كشتي فله بر و دو فروند كشتي جنرال كارگو و نيز حمل 6000 تا 8000 دستگاه كانتينر توسط دو فروند كشتي كانتينر بر توسط اين شركت جابجا شده است.

دفتر شركت فوق در تهران مستقر بوده و مدير عامل اين شركت به نوبت از دو كشور انتخاب مي‌شوند. مراحل مربوط به تاسيس دفتر مستقل كشتيراني جمهوري اسلامي ايران در مومباي در حال انجام مي‌باشد.

این شرکت پس از تحریم ها ی بین المللی در سال 2014 هود را منحل اعلام کرد و شریک هندی اعلام کرد که سهام خود را به طرف ایرانی می فروشد.

دفتر بازرگاني پتروشيمي اين دفتر از سال 1376 همزمان با دفاتر پتروشيمي در لندن، هامبورگ، دبي، سنگاپور، شانگهاي و پكن در مومباي، افتتاح گرديد. ماهيت دفتر عمدتا بازاريابي محصولات پتروشيمي و فروش آن است در سال 1386 بالغ بر 200 ميليون دلار محصولات پتروشيمي در بازار هند، فروخته شده است. همچنين بخشي از كالاهاي پتروشيمي مورد نياز بازار ايران (محصولات پليمري) جهت رفع كمبودهاي داخلي از هند خريداري مي‌شود. مدرسه مومباي و مجتمع آموزشي شهر پونا: مدرسه مومباي در محل ساختمان قديمي سركنسولگري جمهوري اسلامي ايران موسوم به چرچگيت مستقر مي‌باشد و در سال جاري 11 نفر دانش آموز در آن به تخصيل اشتغال دارند.

علاوه بر آن مجتمع آموزشي شهر پونا داراي حدود 70 دانش آموز رسمي در مقاطع مختلف مي‌باشد و تعداد ديگري بطور مستمع آزاد در مقاطع دبيرستان مشغول هستند. همچنين 11 دبير مسئوليت آموزشي آنها را بعهده دارند. شركت ملي نفت ايران NIOC مطالعات اوليه در خصوص تاسيس دفتر و نيز اخذ مجوزهاي مربوطه انجام شده و به زودي دفتر شركت فوق در مومباي افتتاح خواهد شد. جاذبه‌هاي توريستي شهر مومبائي دروازه هند دروازه هند واقع در آپولو بندر يكي از بناهايي است كه توسط بريتانيائيها در مومباي به منظور ورود ملكه وقت بريتانيا به هند بنا گرديده است. سنگ بناي آن در 21 مارس 1913 توسط لرد سيدنهام گذارده شد. اين بنا در 1927 كامل گرديد. موزه پرنس ولز (شيواجي) اين موزه بين سالهاي 1904 و 1914 بنا گرديد كه در اثناي جنگ جهاني اول بعنوان بيمارستان مورد استفاده قرار گرفت. معماري بنا به سبك گوتيك و از سنگ بازالت ساخته شده است. اين بنا در ميان باغ زيبائي تاسيس گرديده است كه پس از مسافرت پرنس ولز در 1905 به هند بدين نام خوانده شده است. زيارتگاه بهره‌ها مقبره‌ دكتر سيد ابومحمد طاهر سيف الدين پنجاه و يكمين دايي مطلق فرق بهره‌ها در منطقه بندي بازار شهر مومباي قرار دارد. دوره داعي وي 53 سال بوده است. بناي اين مقبره در سال 1975 توسط يك معمار مصري تكميل شده و تمام ديواره‌ها از سنگ سفيد ساخته شده است.

داخل اين مقبره 114 نوع «بسم الله الرحمن الرحيم» در سنگ‌هاي قيمتي مانند الماس، لول، مرجان و غيره نوشته شده است. شعرهاي نوشته شده توسط دكتر طاهر سيف الدين كه چند تا از آن بدون نقطه و بدون الف نوشته شده در ديوارهاي مقبره كنده كاري شده است. موزه ويكتوريا در سال 1862 قطعه زميني به مساحت 15 هكتار در كولابا جهت احداث باغ ويكتوريا اختصاص داده شد و در نوامبر 1872 به روي عمومي مردم گشوده شد. از آن زمان تاكنون 7 هكتار ديگر نيز به اين باغها اضافه شده است. باغ‌ داراي معماري منحصر بفرد و زيبايي مي‌باشد كه موزه ويكتوريا نيز در آن واقع شده است. ساختمان دانشگاه مومباي در نزديكي دادگاه عالي واقع شده است و از شاهكارهاي معماري سبك گوتيك در مومباي است. قسمت كتابخانه و برج ساعت آن كه نمونه كوچكي از برج «بيگ بن» لندن است ديدني است. مجموعه هنري جهانگير اين گالري در 1952 توسط جامعه هنر مومباي بنا گردي. امروزه به منظور نمايش آثار هنري براي همگان از آن استفاده مي‌شود و مجموعا داراي چهار سالن نمايش مي‌باشد. كتابخانه ديويد ساسون كار احداث بناي كتابخانه در 1870 به پايان رسيد. اين بنا نيز در منطقه نزديك دانشگاه مومباي واقع است. غارها الفانتا غارهاي الفانتا در جزيره‌اي به همين نام به فاصله‌اي حدود 45 دقيقه در جنوب مومباي واقع شده كه از طرف يونسكو بعنوان ميراث فرهنگي اعلام شده است. ادامه دارد.