اهمیت موسسات مطالعاتی در دهکده جهانی  

امروزه در عصر انفجار اطلاعات،  سیاستگذاران نیاز دارند که افرادی خبره  اطلاعات انبوه دریافتی  را تجزیه و تحلیل کند و راه و تصمیم درست و روش منطقی را در شرایط حساس و بحرانی نشان دهد. امروزه رسانه های گروهی و موسسات مطالعاتی پیوندی بسیار ناگسستنی دارند. این موسسات مطالعاتی هستند که خوراک و تجزیه و تحلیل های پخته تر را برای درج در رسانه های گروهی فراهم می کنند. امروزه روزنامه ها و رسانه های گروهی کمتر به  استخدام نیروهای تخصصی نیاز دارندو بیشتر به انتقال اخبار مشغولند اما آنجایی که تجزیه و تحلیل عمیق رویدادها لازم باشد فورا می توانند به سراغ متخصصین هر موضوع بروند و تحلیل آنها را حتی بصورت رو در رو با نظر مخالف و موافق پخش کنند.

 باید اذعان نمود عصر کنونی در مرحله انفجار اطلاعاتی می باشد و در سراسر جهان یک انقلاب اطلاعاتی در حالت تکوین می باشد. فراوانی اطلاعات، ضیق وقت و پیچیدگی مسائل سه ویژگی مهم، بلکه سه عنصر مهم، عصر کنونی به حساب می آید. به دلیل کمبود فرصت کافی برای هر نفر امکان پذیر نمی باشد که هر مسئله را به دقت بررسی کند. ضمن اینکه این مسئله به این دلیل پیچیده تر بلکه خطرناک تر می شود که بعضاً کانال های پخش اطلاعات را در اختیار دارند به راحتی می توانند افکار مردم را کنترل کنند.

 این مسئله مربوط به فقط یک فرد نیست و دولت ها نیز با مسئله کسب درک صحیح از مسائل مختلف روبرو می باشند. با توجه به محدود بودن تعداد کارمندان دولت و ناکافی بودن فرصت مورد نیاز این کارمندان، برای  رهبران و تصمیم سازان دولت امکان پذیر  نیست که همه ابعاد یک مسئله و یا رویداد  را با  دقت کافی و جزییات  بررسی نماید. دولت ها به همین دلیل به سازمان هایی مراجعه می نمایند که وظیفه آن بررسی و تجزیه و تحلیل مسائل سیاسی، اقتصادی و اجتماعی روز می باشد.

 این سازمان ها به عنوان « گروه های مطالعاتی » یاد می شوند. انقلاب اطلاعات، پایان کنترل دولت بر اطلاعات، پیچیدگی مسائل و اندازه کوچک دولت ها از دلایل رشد این سازمان ها می باشد. دولت ها اکنون هر چه بیشتر برای کسب نظرات مستقل بر گروه های مطالعاتی تکیه می کنند.

این روند در ایالات متحده آمریکا بسیار مشهود است. مجموع تعداد گروه های مطالعاتی در این کشور بیش از  1800 ذکر شده است که ۳۷۴ از آن صرفاً در واشنگتن قرار دارند.

 ارتباط بین گروه های مطالعاتی و دولت های آمریکا بسیار مستحکم و تعریف شده است و در این کشور اعضای گروه های مطالعاتی به طور مرتب به پست های رسمی و  همچنین مقامات پیشین به  سمت هایی در گروه های مطالعاتی منصوب می شوند.

بطور مشخص در چند دهه گذشته بطور نمونه رونالد ریگان در تهیه سیاست های خود از گروه مطالعاتی محافظه کار به عنوان هیریتیج فاوندیشان  Heritage Foundation  کمک می گرفت بیل کلینتون بر سازمان معتدلی به نام موسسه بروکینگس Brookings Institute  تکیه داشت و جرج بوش جهت تهیه سیاست عراق از موسسه نومحافظه کار آمریکن انترپرائز American Enterprise الهام گرفته  اما باراک اوباما از مرکز پیشرفت آمریکا     Centre For American Progress  بهره مند می شود. برخی جنگ عراق را جنگ گروه های مطالعاتی توصیف نموده اند.

 اندیشکده‌های مطرح عمدتاً توصیه‌هایی را به مقامات ارشد و سطح بالای دولتی از جمله رئیس‌جمهور آمریکا ارائه می‌دهند و توصیه‌ها و نظرات آنها اغلب توسط رئیس‌جمهور آمریکا شنیده و مهم تلقی می‌شود.  سفرای کشورها معمولا برای کسب اطلاع و مشورت  همواره با مدیران مراکز مطالعاتی در تماس هستند روسای جمهور اگر چه خود کمتر به سراغ اندیشگاهها می روند ولی مشاوران آنها همواره در خصوص موضوعات کاری مهم با اندیشگاهها ارتباط دارند حتی در موضوعات تخصصی تر  پیش نویس سخنرانی های روسای جمهور و وزرا را از اندیشگاهها می گیرند.

یک مثال بارز در این زمینه «جان پودستا» بنیان‌گذار مرکز امریکن پراگرس است که در حال حاضر یکی از مشاوران نزدیک باراک محسوب می‌شود. نیویورک تایمز در گزارشی پرده از این خبر برداشت و نوشت: باراک اوباما در تلاش برای استفاده از نظرات و پیشنهاد‌های نخبگان در خصوص سخنرانی این هفته خود در مورد عراق و سوریه، گروهی از کارشناسان برجسته سیاست خارجی از هر دو حزب را دوشنبه شب برای صرف شام به کاخ سفید دعوت کرد.  اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا، جوزف بایدن، معاون رئیس‌جمهوری، جان کری، وزیر امور خارجه و جمعی از مقامات ارشد در این جلسه حضور داشتند و بسیار مشتاق بودند تا از طریق همکاری با این گروه از نخبگان و کارشناسان اندیشکده های مطالعاتی از نظرات آنها در طیف وسیعی از موضوعات امنیت ملی و سیاست خارجی بهره گیرند. در جلسه اخیر شام کاری رئیس جمهور افراد زیر حضور داشتند و در مورد جنگ علیه داعش نظرات خود را به اطلاع رئیس جمهور رساندند.

– ریچارد هاس، رئیس شورای روابط خارجی آمریکا

– استفان هادلی، رئیس هیئت مدیره مؤسسه صلح آمریکا

– ژبیگنیو برژینسکی، مشاور و عضو هیئت مدیره در مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی

– تام دانیلون، یکی از اعضاء و همکاران برجسته در شورای روابط خارجی آمریکا

– میشل فلورنوی، بنیان‌گذار و مدیرعامل مرکز امنیت آمریکای نوین

– استروب تالبوت، رئیس اندیشکده بروکینگز

– جین هارمن، مدیر و مدیرعامل اندیشکده وودرو ویلسون

 

عملکرد و اهمیت  حوزه گروه های مطالعاتی یک میدان جدید می باشد و درباره آن تا به حال مطالعات زیادی انجام نشده است. روابط بین المللی دانشگاه پنسلوانیا در این زمینه پیشگام  بود . این موسسه به منظور بررسی  گروه های مطالعاتی در سراسر جهان برنامه ای را تحت عنوان « برنامه گروه های مطالعاتی و جوامع مدنی » طراحی نمود.

این ابتکار ضمن بررسی گروه های مطالعاتی سراسر جهان آنان را امتیاز بندی و درجه بندی نموده و به این درجه بندی عنوان حرکت جهانی بسوی اتاق های فکر

   

داده شده است.

 گزارش اولیه در سال ۲۰۰۷ در سراسر جهان در مجموع ۵۰۸۰ گروه های مطالعاتی را شناسائی نمود. اما اکنون در همین مدت کوتاه گروههای مطالعاتی اثر گذار بسیار بیشتر از  7000 رسیده اند. دانشگاه مذکور هر سال گزارش درجه بندی موسسات را با ارزیابی های جدید منتشر می کند.

 ساختار گروه های مطالعاتی در هند :

اکثر گروه های مطالعاتی هند طبق قانون ثبت انجمن های سال ۱۸۶۰ ثبت شده اند. البته برخی گروه ها، مانند انجمن صاحبان روزنامه های هندی و موسسه توسعه بین المللی هندی طبق بند ۲۵ قانون شرکت های مصوبه سال ۱۹۵۶ ثبت شده اند. در هر دو صورت برای تشکیل یک انجمن یا موسسه دستکم به هفت نفر از اتباع هندی نیاز هست.

 نفوذ گروه های مطالعاتی در رسانه های کشور یک موضوع مستقل می باشد که باید به دقت بررسی شود. این گزارش اضافه می نماید که مطالب درج شده توسط کارشناسان گروه های مطالعاتی به طور مرتب در رسانه های مختلف درج می شوند. این کارشناسان علاوه بر نوشتن مقالات در روزنامه ها و مجلات، در میزگردها و مصاحبه های تلویزیونی و ردایوئی نیز حضور پیدا می کنند. سخنوران و حاضران در کنفرانس ها و سمینارهای مهم را نیز اکثراً همین کارشناسان تشکیل می دهند. اگر این موضوع مفصلاً بررسی شود کاملاً مشخص خواهد شد که اکثر رسانه های کشور تحت نفوذ مستقیم گروه های مطالعاتی کشور قرار دارند.

 مطالعه جزئیات پروژه های محول شده به گروه های مطالعاتی نشان می دهد که این موسسات به دولت و مشتریان دولتی و خصوصی داخلی و خارجی خود خدمات ویژه تامین می نمایند. مطالعات پژوهشی که کارمندان دولتی قادر به انجام آن نمی باشند به این گروه های مطالعاتی محول می شوند. از این نظر این موسسات به یک نیاز نهادهای دولتی و خصوصی تبدیل شده اند و شاید همین واقعیت ضامن بقا و رشد این موسسات می باشد.

 گروه های تجاری کشور از این موسسات مطالعاتی به نحوه احسن استفاده می کنند. اکثر گروه های بزرگ تجاری کشور گروه های مطالعاتی تشکیل داده اند. این موسسات مقامات ارشد بازنشسته دولت را بعنوان کارشناس استخدام می کنند و از تجربیات و نفوذشان در دولت استفاده می نمایند. یادآور می شود که گروه مطالعات دهلی متعلق به گروه تجاری شری رام از دهلی و بنیاد تحقیقات آبزرور متعلق به شرکت ریلاینس می باشد. ژنرال مالک، فرمانده پیشین نیروی زمینی هند، یکی از کارشناسان این موسسه می باشد. جالب اینکه قوانین مالیات هند بگونه ای تهیه شده که پرداخت کمک مالی به اینگونه موسسات به نفع خود شرکت های تجاری می باشد. این شرکت ها بیش از کمک پرداخت شده از محل مالیات بر درآمد صرفه جویی می نمایند. مطالعه برخی از بندهای قانون مالیات بر درآمد هند از جمله بند ۳۵  (۲) (۳) و بند ۸۰ جی.سی.ا. (۱) .و (۲) ضروری به نظر می رسد.

-هند دارای 192 تینک تنگ (اندیشکده فکری) رسمی می باشد

و در این زمینه در سراسر جهان در ردیف پنجم قرار دارد.

روزنامه تایمزآوایندیا طی گزارشی به قلم «لوبنا کابلی» از مومبایی نوشت، هند دارای 192 گروه مطالعاتی می باشد و در این زمینه در سراسر جهان در ردیف پنجم قرار دارد. گفتنی است که گروه مطالعاتی غیر از انجمن ها و نهادهای غیر دولتی یا ان جی او می باشد. اندیشکده مطالعاتی یا تینک تنک وظیفه سازماندهی افکار  و تولید فکر و مطلب را در موضوعات مهم جامعه دارد. موضوعاتی مانند مسائیل استراتژیک، ژئو اکونومیک – جنگ و صلح اختلافات کشورها و روابط بین ملتها و دولتها، توسعه پایدار  و راههای کم هزینه کردن  مشکلات جامعه  و ….

شایان ذکر است که شش تا از مجموع این 192 گروه مطالعاتی جزء 150 گروه مطالعاتی نخست و مهم سراسر جهان می باشد. آمریکا با داشتن 1830 گروه مطالعاتی در ردیف اول، چین با داشتن 429 گروه مطالعاتی در ردیف دوم و انگلیس و آلمان با داشتن 287 و 194 گروه مطالعاتی به ترتیب در ردیف سوم و چهارم قرار دارند.

این آمار در گزارش جهانی سال 2014 راجع به گروه های مطالعاتی آمده است.  Global Go To Think Tank Index Report (GGTTI) 2014

شش گروه مطالعاتی هندی که شامل این فهرست 150 گروه مطالعاتی جهانی بوده شامل ذیل است:

مرکز جامعه مدنی (رتبه = 50) Centre for Civil Society (CCS)،

موسسه مطالعات و بررسی های دفاعی Institute for Defense Studies and Analyses (IDSA) (رتبه = 100)،

شورای هندی برای تحقیقات در روابط اقتصادی بین المللی (رتبه = 105) Indian Council for Research on International Economic Relations (ICRIER)،

موسسه منابع انرژی (رتبه = 107) The Energy and Resources Institute (TERI)،

بنیاد تحقیقات آبزرور (رتبه = 114) Observer Research Foundation (ORF)

و آلترناتیوهای توسعه (رتبه = 129)Development Alternatives

این گزارش فهرستی متشکل از 80 گروه که فعالیت های آن اثر گذار و مورد توجه قرار دارد را نیز تهیه نموده که هفت گروه مطالعاتی هندی را نیز گنجانده است. اسامی این هفت گروه مهم  به شرح ذیل است:

1. بنیاد تحقیقات آبزرور (رتبه = 14) Observer Research Foundation،
2. موسسه مطالعات و بررسی دفاعی (رتبه = 20)

Institute for Defense Studies and Analyses (IDSA) ،

3. مرکز جامعه مدنی (رتبه = 26) Centre for Civil Society (CCS) ،
4. موسسه فناوری ویویکاناند (رتبه = 32) Vivekanand Institute of Technology،
5. مرکز تحقیقات سیاست (رتبه = 41) Centre for Policy Research،
6. گیت وی هائوس (رتبه = 53) Gateway House ،و
7. شورای انرژی، محیط زیست و آب (رتبه = 71) Council for Energy, Environment and Water

رتبه بندی گروه های مطالعاتی جهانی توسط طرح گروه های مطالعاتی و جوامع مدنی   (TTCSP) Think Tanks and Civil Societies Programs دانشگاه پنسلوانی انجام می شود.

این گزارش نقش ارزشمندی گروه های مطالعاتی در جامعه را نشان می دهد. در این گزارش آمده است: امروز بسیاری از سیاستمداران توجه خود را به مسائل و بحران های کوتاه مدت متمرکز کرده و بحران های بزرگی بطور مثال پیرشدن جمیعت، کاهش جمعیت، تغییر آب و هوا و قرض های دولتی که در صدد وقوع می باشد را نادیده می گیرند. چنین سیاستمداران کشورهای خود را با خطر مواجه می سازند چرا که این افراد برای حل و فصل یک مسئله آن را نادیده می گیرند یا به بعد موکول می کنند.

گروه های مطالعاتی می توانند از طریق تعیین اهداف واقع بینانه و قابل اندازه گیری جهت مبارزه با مشکلات بلند مدت فراملی این روش کوتاه اندیشانه را اصلاح کنند. این گروه ها از طریق همکاری با سازمان های غیردولتی می توانند بعنوان دیده بان عمل کرده و علیه دولت های خود فشار زیادی را اعمال نمایند و از طریق تهیه گزارشاتی مشخص کنند که عدم اقدام در یک مورد چه عواقب بدی را به دنبال خواهد داشت.

  قانون مالیات هند:

 ۱- برای  شرکت های تجاری:

طبق بند ۳۵ (۲) و (۳) معادل ۱۲۵ درصد از مبلغ پرداخت شده به یک موسسه تحقیقات علمی و اجتماعی از مجموع مبلغ مالیات یک شرکت تجاری کسر می شود.

 2- برای افراد: طبق بند ۸۰ جی.سی.ا. (۱) و (۲) معادل ۵۰ درصد از مبلغ پرداخت شده توسط افراد به یک موسسه تحقیقات علمی، اجتماعی یا آماری از مجموع مبلغ مالیات آن افراد کسر می شود.

 با توجه به قوانین فوق پرداخت کمک مالی به اینگونه موسسات به نفع شرکت های تجاری می باشد. بطور مثال اگر یک شرکت تجاری باید ده میلیون روپیه را بعنوان مالیات به دولت پرداخت کند و این شرکت پنج میلیون روپیه را به یک موسسه سرگرم انجام تحقیقات علمی یا اجتماعی پرداخت می کند، از مجموع مبلغ مالیات شرکت مذکور مبلغ ۲۵/۶ میلیون کسر می شود و آن شرکت به دولت فقط ۳۷۵ هزار روپیه پرداخت خواهد کرد. یعنی این شرکت پنج میلیون روپیه به آن موسسه و ۳۷۵ هزار روپیه به دولت بعنوان مالیات پرداخت کرد. لذا این شرکت بجای ده میلیون روپیه مجموعاً ۸۷۵ هزار روپیه پرداخت کرده و از این طریق علاوه بر صرفه جویی ۱۲۵ هزار روپیه، یک موسسه تحقیقاتی را نیز اداره می کند.

 بودجه موسسات: بودجه تمام گروه های مطالعاتی اکثراً از سه محل حاصل می شود.

1. بهره حاصله از سپرده های بانکی
2. قیمت پروژه های انجام شده
3. اعانه مالی

 بعلاوه این موسسات برای نهادهای مختلف دولتی و خصوصی داخلی و خارجی پروژه هایی نیز انجام می دهند و از این محل نیز درآمد دارند. میزان درآمد برخی موسسات از این محل بسیار بالا است. با توجه به نفوذ این موسسات در نهادهای رسمی و روابط با شرکت های تجاری گرفتن پروژه ها نیز برای این موسسات کار مشکلی محسوب نمی شود.

اهمیت این موسسات در هند

پس از تشکیل دولت جدید تعدادی از مدیران رده بالا از افراد موسسات مطالعاتی برگزیده شدند. انتخاب اجیت دووال مشاور امنیت ملی و معاون آن ارویندگوپتا هر دو از از روسای اندیشگاههای فکری  به طور طبیعی  یک احساس خوب را در بخش دانش پژوه هند ایجاد کرد.

نارندرا مودی نخست وزیر در یکی از سخنرانی های اولیه خود، در تاریخ 8 ژوئن 2014، با تاکید بر نیاز برای اندیشکده  فکر برای غنی سازی و تقویت سیاست گذاریها  گفت اندیشگاه ها باید با بررسی ها تولیدات فکری  خوددر سیاست سازی تاثیر گذار باشند.

هند نیاز به “مهارت، ظرفیت سازی و سرعت” دارد تا  جای پا در امور جهانی بگذارد.  نیاز به ظرفیت سازی و سرمایه گذاری در تحقیقات و یافته ها برای افزایش توانایی ها برای  معرفی ایده های بزرگ و برای تصمیم گیری سریع و اجرای سیاست به کارهای اندیشگاهها نیاز هست. اندیشگاهها پدیده  دوبعدی هستند مغزها و حلقه اتصال بخش فکری به بدنه اجرایی.

نقش آنها در هند

گزارش TTCSP مکان سه موسسات هندی را در زمره  65 اتاق فکر اول جهان در امور  امنیت ملی  درجه بندی کرده است. از آن مرکز مطالعات جنگ زمین در رتبه  48 و بنیاد تحقیقات آبزرور در رتبه  52جهان قرار گرفته است.

امروزه گردش اطلاعات از انحصار نهادهای دولتی خارج شده است بخش اصلی چرخش اطلاعات در رسانه های گروهی انجام می شود و تحلیل ها و بررسی های عمیق تر در موسسات مطالعاتی صورت می گیرد شاید بموازات بعضی نهادهای دولتی نیز هنوز کار مطالعاتی انجام دهند و گزارش آنها را هم فقط در انحصار مقامات بگذارند ولی عامه مردم نیز بطور کم و بیش دیر و یا زود به آن اطلاعات دست می یابند در هند قانون حق دسترسی به اطلاعات وضع شده است این قانون همه نهادها و سازمانهای دولتی را موظف می سازد که اطلاعات خود را در اختیار عموم قرار دهند بجز مواردی که به حیثیت اشخاص مربوط می شود و نیاز به مجوز قضایی دارد. اما هنوز هم بعضی نهادها بخصوص امنیتی اطلاعات و گزارش های موضوعی تهیه شده خود را پنهان می کنند.

بخش اتاق فکر در هند بر خلاف ایالات متحده و اروپا است  و هنوز در آن “دربِ گردان” یا چرخش بین بوروکراسی اداری و جامعه پژوهشی وجود ندارد. در امریکا و اروپا 70درصد بودجه موسسات مطالعاتی خصوصی را دولت تامین می کند اما در هند هنوز تعریفی از کمک دولت وجود ندارد.

اتاق فکر  در هند امروزه  دارای ظرفیت مناسب برای کمک به مدیران برای تصمیم گیری برای امنیت ملی و جهانی دارد. اما در هند هنوز موسسات در مورد ارزیابی و نظر سنجی علمی بسیار ضعیف هستند.

* منابع مالی

 امروزه  تراستها و شرکتهای بزرگ توجه خاصی به اندیشگاهها دارند. و کمکهای مالی قابل توجهی به آنها می کنند اندیشگاهها از طریق انتشار مقالات و کتاب و بولتن و فصلنامه تاثیر فراوانی بر اجتماع می گذارند.

یک بررسی نشان می‌دهد از سال ۲۰۱۱ تاکنون حداقل ۶۴ کشور خارجی به ۲۸ اندیشکده آمریکایی، کمک مالی کرده‌اند. نکته مهم آن که اکثر اندیشکده‌های آمریکایی از افشای ریز دریافتی‌ها از کشورهای خارجی، خودداری می‌کنند اما ارقام اعلام‌شده رسمی آنها طی ۴ سال اخیر، ۹۲ میلیون دلار بوده که با احتساب ارقام اعلام نشده، به ارقام بسیار بیشتری خواهیم رسید.

———————–

نمودار ذیل کشورهای کمک‌کننده به ۹ اندیشکده معروف آمریکایی را نشان می‌دهد امارات و قطر دو کشور عمده کمک کننده هستند.

نوشته : دکترمحمدعجم

 ادامه دارد……

بررسی موسسه ها اندیشگاههای پژوهشی مطالعاتی . اندیشگاههای مهم هند.اتاق فکر – محفل فکر – اندیشکده