نوع همکاریهای کنونی امنیتی نظامی ناتو با کشورهای خلیج فارس | پژوهشهای ایرانی

نوع همکاریهای کنونی امنیتی نظامی ناتو با کشورهای خلیج فارس

مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC

 نوع همکاریهای کنونی امنیتی نظامی ناتو با کشورهای خلیج فارس

علل توجه کشورهای عضو ناتو به خلیج فارس

ناتو در ابتدا برای مهار شوروی و کمونیزم و دفاع از اروپای غربی شکل گرفت  بعد از سپتامبر ۲۰۰۱ تمام اهداف و تمرکز ادبیات خود را بر روی مبارزه با تروریسم قرار داده است البته موضوع تهدید و یا خطر هم  از این ادبیات بی نصیب نبوده است و از همان زمان هم به فکر ایجاد پایگاه هایی خارج از مرزهای سنتی خود بود و توجه ویژه ای هم به داشت. اما عواملی موجب گردید که در طول سالهای گذشته توجه ویژه به منطقه با تعلل روبرو کرد. لذا باید بگوییم که منطقه فقط درچند ماه گذشته مورد توجه زیاد قرار نگرفته ، بلکه این توجه به از ابتدای دوره استعمار گری وجود داشت و اکنون خیلی جدی تر شده است.

 در گفت و گوها و اجلاس های سران ناتو بعد از سپتامبر ۲۰۰۱ ، یکسری مذاکراتی برای توسعه حوزه ی قلمرو ناتو  مورد بحث قرار می گرفت که  نام آن را “گفتگو های مدیترانه ای” گذاشته بودند. هدف از این گفت و گوها این بود که کشورهای دو طرف مدیترانه یعنی شمال آفریقا بخصوص مراکش و جنوب اروپا را در طرح های مبارزه با تروریسم و اهداف ناتو مشارکت د. چنانچه ناتو با یکسری از این کشورها مانورهای مشترکی هم برگزار کرد. البته در آن زمان ناتو نمی خواست اشاره کند که می خواهیم ناتو را به شمال آفریقا گسترش دهیم یا پایگاهی در مراکش، و مصر داشته باشیم. نام آن را دیالوگ مدیترانه ای گذاشته بودند تا موضوع گسترش ناتو در جهان اسلام حساسیت زا نشود. اما در سال ۲۰۰۴ اجلاسهایی تحت عنوان گفت و گو های استانبول طرح و در آنجا بود که ناتو آشکارا علاقمندی و استراتژی خود را برای توسعه قلمرو نفوذ خود اعلام داشت و بر اساس همان تصمیم گیری در اجلاس سران کشورهای ناتو در استانبول، استراتژی توسعه قلمرو به تدوین شد.

در دوره ی چهارصد سال گذشته یعنی دوره ای که استعمار وارد شد و تا دوره ای که استعمار مجبور شد از خارج گردد، در هر دوره  از ابعاد خاصی  اهمیت داشت. بعد از آن هم در سال های بعد از فروپاشی شوری باز به نوع دیگری اهمیت پیدا کرد. پیروزی انقلاب اسلامی و اشغال توسط شوروی، دو عامل مهم تاثیر گذار بر توجه امریکا و ناتو به شد. ولی در یک دوره های فراز و نشیب داشت. لذا بعد از مدتی به فراموشی سپرده شد تا این که جنگ کویت اتفاق افتاد و بعد از آن جنگ آزادسازی کویت و حمله به پیش آمد. در دوره ی باراک حسین اوباما وی مخالف شدید حضور نیروهای امریکایی در بود و اعلام داشت که ما در منطقه و در جنگ های ای منافعی نداریم و این جنگها  ۶ تریلیون هزینه بر دوش گذاشته است و  نیروهای خود را باید از این منطقه خارج کنیم و با همین شعارها هم توانست رای بیاورد و تا حدودی هم مجبور شد عمل کند.

در دوره ی اوباما، ضربه ای به سیاست گسترش ناتو به شرق و و وارد شد و همه آن اقداماتی که در سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۴۴ انجام شد و نقش هایی که طراحی شده بود و (در نهایت به سند مفهوم راهبردی نوین یا به سند ابتکارات همکاری استانبول معروف شد)، در دوره ی اوباما آسیب خورد. ولی کشورهای دیگر ناتو شروع به ایجاد پایگاه در کشورهای کردند. چنانچه کشورهای عضو ناتو حتی ، و انگلیس در کشورهای شروع به تشکیل پایگاه کردند. اگرچه ناوگان پنجم در بحرین مستقر بود اما امریکا مایل نبود که برای ناتو و امنیت منطقه این هزینه های کلان را  بپردازد. در همین راستا باید گفت پرداخت هزینه های ناتو و هزینه های ای همیشه یکی از دعواهای کاندیدهای ریاست جمهوری امریکا بوده است و ترامپ رئیس جمهور آینده نیز به همین دلیل شعار “توجه به داخل”  و فرار از تامین مالی ناتو ، که شعارهای دمکراتها بود را خیلی جدی حمایت می کرد . و همواره روسای جمهور سابق را خائن می نامید که پول را صرف تامین امنیت مناطقی در جهان کرده اند که دیگر سودی ندارد وی می گوید اگر باید در دریای چین و مدیترانه و حضور داشته باشد باید پول آن را کامل متحدین (ژاپن – – … )بپردازد.

نوع همکاریهای کنونی امنیتی نظامی ناتو با کشورهای

نوع همکاریها متنوع است. اما از همه مهمتر فروش سلاح از طرف کشورهای عضو ناتو است که مهم ترین اولویت صادر کنندگان سلاح است. به طوری که بیشترین حجم فروش اسلحه کشورهای ناتو به انجام می شود. و کشورهای بزرگترین خریداران اسلحه هستند. به طوریکه به تنهایی بعد از چین بزرگترین کشور خریدار اسلحه است. تقریبا ۹۶۶ درصد خرید عربی از کشورهای عضو ناتو هست و حدود ۴ درصد از کشورهای غیر عضو ناتو می باشد.

IMG_3124

چندی قبل مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌الملل CSIS در گزارشی به تهدیدها و همکاری‌های راهبردی در حال شکل‌گیری در منطقه پرداخته بود و آمار و ارقام مسابقه تسلیحاتی را اعلام کرده بود این ارقام نشان می دهد که کشورهای عضو شورای همکاری خلیج( فارس) ۸۰ برابر هزینه نظامی گری می پردازند .کشورهای شورای همکاری هر کدام ۱۰۰ درصد درآمد کشور خود را صرف نظامی گری می کند به تنهایی  سال گذشته ۷۰۰ میلیارد دلار خرید نظامی داشته است که عموما از ، انگلستان و می باشد خرید نظامی از کشور و حتی چین فراتر می رود.

خرید سلاح های مدرن مانند هواپیمای جنگنده تهاجمی F-15SG  هلیکوپتر UH-60 بلکهاوک، جتهای جنگنده F-15  غلافهای حاوی سیستمهای الکترونیکی هدفگیری پیشرفته جهت نصب بر روی جنگنده بمب افکنهای F-15E؛  موشکهای کروز، ساخت شرکت MBDA. هواپیمای جنگنده رادارگریز F-35I موسوم به JSF ساخت لاکهید مارتین، موشکهای ضدکشتی MM-40 اگزوسه، موشک ضدموشک از نوع MIM-104E  موشک پاتریوت (GEMT)  از جمله خریدهای سعودی در سالهای اخیر بوده است. ، کویت  و امارات نیز خرید های مشابهی داشته اند.

بعد دوم حضور ناتو آموزش است که ناتو با کشورهای شورای همکاری یکسری قراردادهای همکاری اعم از آموزشی و یا مانورهای مشترک دارد.. چنانچه در پنج شش سال اخیر ناتو به طور جداگانه یا به طور سازمانی یادداشت تفاهم هایی را با کشورهای شورای همکاری امضا کرده است. همکاری دیگر ناتو با ایجاد پایگاه است. ناتو به طور مشخص در چند کشور ، پایگاه ایجاد کرده است و هم چنین ایجاد مانورهای مشترک را مورد نظر قرار داده است. گذشته از این کشورهای امریکا، انگلیس و به صورت جدا از پیمان ناتو با این کشورها همکاری دارند. ولی با توجه به قراردادهای دفاعی و قراردادهای ایجاد پایگاه و مقر که کشورهای عضو ناتو در منعقد کرده اند، تقریبا می شود گفت که کشورهای شورای همکاری به نوعی غیر مستقیم همکار یا شریک یا عضو غیر مستقیم ناتو شده اند.

بازیگران مختلف منطقه ای و بین المللی و نگاه به حضور حداقلی و حداکثری ناتو در

کشورهای عضو ناتو برای اینکه به مسابقه تسلیحاتی در بزنند از لولو خورخوره و هیولای ترسناکی ساخته اند و بزرگنمایی خطر و هراسی را سرلوحه کار خود قرار داده اند حکام کشورهای عربی  نیز بدلایل داخلی و خارجی همیشه سیاست توهم آمیز یا سیاست توهم ترس یا توهم توطئه را دنبال می کنند، و به دنبال یک دشمن( وهمی یا واقعی) هستند. به همین دلیل   را به عنوان یک تهدید و خطر تلقی می کنند. در گذشته اگر در محافل خصوصی و مطبوعاتی حرف از تهدید می زدند. در حال حاضر حکام بطور علنی و مکرر از توسعه طلبی و تهدید و تهدید زدایی سخن می گویند. در همین سفر اخیر به منطقه نخست وزیر انگلیس در جمع حکام عرب گفت: ” می‌خواهم به شما اطمینان دهم که من به وضوح تهدیدی را که متوجه منطقه و در بُعدی وسیعتر، متوجه می‌کند مشاهده می‌کنم باید به فکر امنیت دسته جمعی و مشارکت امنیتی باشیم “.  آنها مرتب از  قصد برای سلطه بر پایتخت های عربی و از سیاست توسعه طلبی فارسی و شیعی سخن می گویند و افکار عمومی را علیه بدبین می کنند. این اتهامات کاذب منجر به این شده است که حکام عربی دایما توهم ترس داشته باشند و در نتیجه آنها با حضور ناتو احساس آرامش می کنند و به همین دلیل از حضور ناتو استقبال کرده اند. حکام کشورهای عربی با بودن پایگاه های نظامی امریکا و ناتو نوعی احساس آرامش می کنند. اما این آرامش کاذب است. کشورهای عربی چون قادر نیستند، امنیت خود را تامین کنند.  در منطقه تنها کشوری است که امنیت خود را تامین می کند و سایر کشورها به نوعی وابسته به کشورهای بیرون جغرافیای هستند. آنها با وابستگی به ناتو سعی می کنند برای خود یک آرامش کاذبی ایجاد کنند و در نتیجه حکام کشورهای عربی از حضور ناتو، استقبال کردند. اما کشورهای دیگری چون ، روسیه و چین به طور طبیعی با حضور ناتو در موافق نیستند. حضور ناتو در منطقه به هراسی بیشتر دامن می زند زیرا کشورهای عربی با تکیه بر ناتو می توانند بیشتر علیه جنجال ایجاد کنند و  فضای مخربی را ایجاد کنند.

واژگان کلیدی: همکاریهای امنیتی، نظامی، ناتو، ، ناتو  در خلیج فارس، ناتو و خلیج فارس

پاسخ دهید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.