تنها یده ای که از سوی برخی از محققان باستان شناسی در این زمینه عنوان شده این است که احتمالا این سنگ ها، قبرستانی متعلق به بخشی از ساکنان این منطقه و در برشی از تاریخ تعلق داشته که به مذهبی شبیه جینی یا  «آلت پرستی» و یا » گرایش داشته اند. در هیچ یک از کتب تاریخی در ایران به  وجود پیروان چنین آیینی اشاره نشده است .

اما می دانیم در سواحل خزر پیروان آیئن های بدوی نخستین وجود داشته مثلا خود قوم خزر ابتدا آیین های غیر توحیدی داشته اند و بت پرست بوده اند بت پرستها  می توانند چنین نمادهایی داشته باشند. شاید این قبرستان به اقوام خزر ابتدایی و یا به قوم  جینی تعلق داشته باشد خود خزرها نیز ریشه دراویدی داشته اند و بعید نیست که از ادیان هندی پیروی می کرده اند.

به خصوص نزدیکی این منطقه به آسیای مرکزی که آیین فالیک در آن منطقه پیروانی داشته و همچنان دارد، این ظن را بیشتر کرده است.

منطقه اطراف دریای خزر از قدیم ترین ایام  منطقه تمدنی و انسان نشینی بوده است این  آثار  متعلق به هزاره های پیش از میلاد است به احتمال زیاد نمادهای و بت های پیروان بت پرستی است و اگر به قوم جینی تعلق داشته باشد نمی تواند گورستان باشد زیرا جینی ها مرده خود را می سوزاند و قبرستان ندارند اما عبادتگاههای آنها همین نمادها است شاید اینجا محل اجتماع بت پرستان در روزهای مقدس و برای عبادت بوده است.

اما هر چه که هست، این است که یکی از نایابترین آثار تاریخی ایران در حال «آب رفتن» است که به اعتقاد ناظران ما، با توجه به نبود نشانه ای از بقایای سنگ های قبر و ناپدید شدن ناگهانی حدود نیمی از این آثار تاریخی دزدیده و یا نابود شده اند.در مورد اینکه چرا تاکنون این قبرستان مورد گزند قرار نگرفته است نیز خود سوالات زیادی مطرح است. اما شاید بتوان با اسطوره های منطقه این مسیله را تا حدودی شفاف کرد. مردم محلی معتقدند این قبرها، کافرانی بوده اند که در حال تعقیب خالد نبی بوده اند و پیش از مرگ خالد نبی، به درخواست او، این کافران از سوی خداوند به سنگ بدل میشوند.

 
“خالد نبی در واقع یکی از پیامبران بوده که طبق آنچه من در منابع دیدم، پس از حضرت مسیح و تقریبا نزدیک به ظهور حضرت محمد، به تبلیغ و ترویج یکتاپرستی مشغول بوده و طبق روایات هنگام فرار از دست دشمنانش در اون منطقه به وفات می رسد. اما گورستان که در همان منطقه و در کوه مجاور محل مقبره قرار دارد ارتباطی با خالد نبی ندارد و فقط بدلیل موقعیت جغرافیاییش به نام گورستان خالد نبی شناخته شده است.

تنها نکته مشخص پیرامون سنگهایی که به قبر معروف شده اند، این است که این ستون سنگی یک تکه، در ابعاد و اندازه های گوناگون و در 3 شکل کلی در زمین کاشته شده و بدلیل وجود چند نمونه اینچنینی در کشور حدس زده می شه که این مکان هم قبرستان بوده.

متاسفانه کوچکترین نشانه ای از اهمیت دادن به این محدوده چه از طرف مردم بومی چه از طرف مسئولین و چه حتی از طرف بازدید کننده ها دیده نمیشود.

درواقع گمان من این است که با توجه به تفسیرهایی که از شکل این نمادها شده که به شکل آلت انسانی است و با توجه افزایش آمار بازدید کننده های غیر بومی، احتمال دارد از بین بردن ستونهای سنگی روش مقابله ای باشد برای کم کردن حضور بازدیدکنندگان در آن ناحیه.

بقعه ها و مقبره پیامبری که آنجاست نه تنها برای ساکنین منطقه بلکه برای بسیاری از اهل سنت، حالت بسیار مقدسی دارد، در نتیجه حضور افراد غیر بومی که با فرهنگهای مختلفی آنجا می آیند و عمده توجهشان هم به این ستونهاست و نه آن مقبره، برای افراد معتقد آزار دهنده میشود.

متاسفانه ما تعریف صحیحی از گردشگری نداریم و نتوانسته ایم آن را به عنوان یکی از پایه های اقتصاد پایدار به مردم معرفی کنیم.”