کارشناس مسائل هند
مرکز بین المللی مطالعات صلح – IPSC
روابط و روسیه دو دوره متمایز را پشت سر گذاشته دوره دوستی استراتژیک با اتحاد جماهیر شوروی و دوره بعد از فروپاشی ، از دهه ۱۹۹۰میلادی به مرور نفوذ احزاب چپ در کم رنگ شده است و بیشتر احزاب ناسیونالیست و ملی گرای ی بر نفوذ خود افزوده اند در نتیجه گسترش روز افزون روابط با امریکا و دول غربی ، روسیه دوران دشواری را در طی می کند و در نتیجه با دور شدن پاکستان از روسیه بسمت پاکستان که رقیب یا دشمن هست گام های محکم تری بر می دارد، اما با این وجود هنوز روابط و روسیه بخصوص در زمینه نظامی محکم است و جایگاه مهمی در دکترین سیاست خارجی روسیه دارد. در سیاست خارجی روسیه توجه به حول شش عنصر : سیاسی و امنیتی- تسلیحات- انرژی و نیروگاهها، اقتصاد و تجارت- علوم و فناوری فضایی و فرهنگ تعریف شده است. بر این مبنا محورهای ذیل مورد توجه روسها در تعامل با وستان می باشند:
- حفظ جایگاه و تحکیم مواضع روسیه در بازار تسلیحات .
- افزایش سهم محصولات فناوری و دستاوردهای علمی در صادرات روسیه.
- توسعه پروژه های مشترک انرژی و نفت و گاز.
- اجرای پروژه های مشترک با در زمینه تولید دی اکسید تیتان.
- طراحی و شروع تولید هواپیمای ترابری و نظامی.
- همکاری در زمینه های مخابرات ، هوا- فضا و توسعه سیستم جی پی اس موسوم به گلوناس در .
- تاسیس مراکز مشترک علمی و فنی.
- روابط خوب و سنتی و شوروی طی دوران جنگ سرد پس زمینه و بستر بسیار مناسبی برای ادامه تعاملات سازنده طرفین در دوران پس از فروپاشی شوروی بوده است. پیمان دوستی راهبردی و شوروی که مربوط به سال ۱۹۷۱ است همچنین حمایت شوروی از در جنگ این کشور با چین در سال ۱۹۶۲ و یا ثبات قدم روسها در حمایت از مواضع در قضیه کشمیر از بهترین مصادیق تفاهم طرفین در دوران جنگ سرد بوده است. – شخص پوتین نقشی مهم و ویژه در گسترش روابط دو جانبه و روسیه طی بیست سال گذشته داشته است. در روسیه مشهور است که پوتین در زمان ریاست جمهوری یلتسین کمک زیادی به بهبود روابط دو جانبه و روسیه در فضای پس از فروپاشی شوروی نمود. پوتین از سال ۲۰۰۰ تاکنون در مقام رئیس جمهور یا نخست وزیر روسیه در مجموع شش مرتبه به سفر کرده است. در سال ۲۰۰۰ بیانیه روابط راهبردی مشارکتی میان روسیه و به امضا رسید. امضای بیاینه همکاریهای راهبردی میان روسیه و
مهمترین ثمره تلاشهای پوتین در محور بوده است. بر اساس پیمان یاد شده نشست سران همه ساله مرتبا برگزار شده است. پوتین در سال ۲۰۰۴ اعلام کرد کهوستان از نظر ژئوپولیتیکی و راهبردی شریک شماره یک روسیه است.
- ارزش مبادلات تسلیحاتی میان و روسیه در فاصله زمانی ۲۰۱۰-۲۰۰۰ رقم ۳۰ میلیارد دلار بوده است بنابراین روسیه در فاصله زمانی یاد شده ۷۰% از کل بازار تسلیحاتی را در اختیار گرفته بود.
- ارزش مبادلات تجاری فی مابین در سال ۲۰۱۲ رقم ۱۰ میلیارد دلار برآورد شده است.
ج- مصادیق بارز همکاریهای روسیه و :
- پروژه های مشترک تولید موشک براموس، نوسازی جنگنده های سوخو- ۳۰ و امضای قراردادهای خرید تسلیحاتی از جمله قرارداد ۴میلیارد دلاری خرید جنگنده های نوین سوخو-۳۰
- شروع دور تازه ای از همکاری های فی مابین در عرصه بین المللی خاصه در قالب گروه بریکس.
-همکاریهای مشترک امنیتی علیه افراط گرائی و تروریزم.
- نیروگاه اتمی کودانکولام در جنوب همچنین همکاریهای فی مابین در امور نفتی در ساخالین روسیه یا همکاریهای مشترک در تولید برق و مونتاژ اتومبیل در وستان یا سرمایه گذاریهای شرکتهای روسی در زمینه مخابرات از دیگر موارد همکاری است.
- شرکت روسی آل روسا که در زمینه الماس و جواهرات فعالیت می کند سالانه یک میلیارد دلار الماس به می فروشد.
- سالانه بیشتر از ۸۰۰ میلیون دلار دارو به روسیه صادر می کند.
موانع موجود بر سر راه گسترش تعاملات و روسیه:
- پیمان همکاریهای راهبردی و آمریکا که سمبل نزدیکی هر چه بیشتر دهلی نو به واشنگتن بوده است.
- کاهش تدریجی و قابل توجه سهم روسیه در بازارهای تسلیحاتی . (تمایل به تنوع سازی و نو سازی در سلاحهایش، آماده نبودن روسیه برای صدور جدیدترین و مرغوبترین سلاحهای پیشرفته خود به بخاطر فقدان تولید انبوه از جمله دلایل اصلی کاهش تدریجی سهم روسیه در بازارهای سلاح وستان بوده است).
- قوی و فعال شدن لابی غربگرا در وستان بخاطر افزایش همکاریهای اقتصادی، سیاسی و امنیتی با آمریکا و غرب و مانع تراشی لابی مزبور بر سر راه گسترش تعاملات فی مابین با روسیه از موارد واگرایی است.
- بروز مشکلات فنی در اجرای پروژه های مهم همکاری های علمی و فنی میان دو کشور ( نظیر نیروگاه اتمی کودانکولام، سرمایه گذاری حداقل ۳ میلیارد دلاری روسیه در بخش مخابراتی telecom وستان و یا بروز برخی مشکلات و اختلافات بر سر راه پروژه های همکاری نظامی مانند تولید مشترک جنگ افزارهای پیشرفته و سنگین مانند ساخت جنگنده های نسل پنجم یا ناو هواپیمابر (( ویکرامادیتا)) یا زیردریائی های پیشرفته).
- رویکرد خاص روسها در عدم صدور فناوریهای پیشرفته نظامی به خارج از این کشور دلیل اصلی برآورده نشدن بسیاری از انتظارات ی ها از روسیه بوده است.
- مبادلات تجاری و روسیه در مقایسه با مبادلات تجاری این دو کشور با چین و کشورهای غربی شایسته روابط دو جانبه این دو کشور نمی باشد.
- بر خلاف روسیه و چین مخالف کشیده شدن پای گروه بریکس در پرونده های داغ و حساس جهانی مثل سوریه است.
- روابط روسیه و فاقد زمینه های کافی همگرائی و همپوشانی است. زیرا و روسیه هر دو نیازمند سرمایه و فناوری غربی هستند و نکته مهمتر آنکه بواسطه حائل بودن رقبا و دشمنان در حدفاصل مرزهای روسیه با وستان امکان انتقال نفت و گاز روسیه به وستان توام با ریسک بالائی است.
روسیه اگر اقدام به احداث سالانه یک نیروگاه هسته ای برای تولید هزار مگاوات برق بمدت ۱۸ سال نماید , جمعا ۲۰ نیروگاه هزار مگاواتی برای احداث خواهد کرد. ارزش این قرار داد دو و نیم میلیارد دلار برآورد شده است.بدین ترتیب روسیه تا سال ۲۰۳۰ حدود ۴۵ میلیارد دلار بدست خواهد اورد و ۲۰% تولید برق در وستان را هم نصیب خود خواهد کرد.
- پیمان راهبردی و آمریکا: روسها در واکنش به یک دهه پیمان همکاریهای راهبردی میان و امریکا به سابقه حداقل ۶۰ ساله تعاملات راهبردی و نزدیک خود با اشاره می کنند. با اینحال روسها در ازای پیمان یاد شده میان و امریکا بتدریج اماده می شوند تا ضمن رعایت حساسیتهای وستان برخی سیگنالها را برای پاکستان ارسال نمایند.
آخرین دیدگاهها