|
تماشای فیلم….
نقد و بررسی ابعاد فیلم مستند نام خلیج فارس به کوشش اُرُد عطار پور.فیلمی که هر ایرانی باید آنرا ببیند فیلمی مستند پژوهشی در حد مستندهای با استاندارد جهانی و ماندگار |
نگاهی به مستند خلیج فارس ساخته اُرد عطارپور
یک مقاله پژوهشی سینمایی درجه یک
در رابطه با فیلم مستندِ خلیج فارس اُرد عطارپور، مفصلاً می‌توان در خصوص مفهوم پژوهش در سینمای مستند گفتگو کرد و حتماً هم باید درباره آن سخن گفت. در میان ما یک درک کهنه از تحقیق مستند وجود دارد که به شکل کاهلانه‌ای از روش‌های تحقیق آکادمیک و نوشتاری تبعیت میکند آن هم در صوری‌ترین شکل آن. زیرا اگر قرار بر همان تحقیق باشد مثلاً تحقیق مارکس در کاپیتال، نمونه ای از روشی نبوغ آساست. شما می‌توانید منتقد ایدئولوژی مارکس باشید، اما مطمئناً هیچ آدم منصفی خلاقیت و نبوغ‌آسای پژوهشی مارکس را نمی‌تواند در نقد سرمایه داری نفی کند، و آن پژوهش که البته هنوز پایه های پوزیتیویستی آن با ناقطعیت‌گرایی قرن بیست و یکمی زمین تا آسمان فرق دارد کجا و نمایش تحقیق و جمع وجور کردن سند برای یک ایده و پیشداوری کجا.
مهم‌تر از آن، معنای فروپاشیده تحقیق آکادمیک در سینمای مستند، مدرنیسم دیجیتالی است. من معتقد نیستم دیجیتالی نفی پسامدرنیته است،
نکات مثبت گزارش اُرد عطارپور. فیلم او یک paper مصور کاملاً آکادمیک و یک مقاله پژوهشی سینمایی است با اسناد بی نظیر- و ساختمانی حرفه ای بدون هیچ زائده و اضافه.این مستند، در حد مستند گزارشگر و پژوهشی در سطح آثار جهان دارای اعتبار است.
بدون ناسیونالیسم گمراه کننده، درباره حقیقت یک نام، چنان تاروپود تحقیقی بسنده و قانع کننده را با ظرافت می بافد که حتی اگر متخصص تاریخ نباشید و به نام یک بیننده عادی سرگرم تماشای مستند خلیج فارس شوید، دل ندارید آن را تا پایان نیافته، ترک کنید.
اُرد عطارپور فیلمش را با تصاویر مستند ناصر (جمال عبدالناصر) و خلیج فارس و با این نریشن (حدوداً) شروع می کند:
26 جولای 1956، تا چند لحظه دیگر سرهنگ جمال عبدالناصر نطق تاریخی خود را ایراد و کانال سوئز را ملی اعلام می کند. او در بخشی از سخنانش چنین می گوید:
“استعمار ، اسرائیل را ایجاد کرد تا بر ما تسلط یابد. ما خطر را احساس می کنیم و از قومیت عربی مان دفاع می کنیم و تلاش می کنیم تا هویت مان را از اقبانوس اطلس تا خلیج فارس حفظ کنیم…..”
تنها چند سال بعد برخی از کشورزهای عرب خلیج فارس را با این نام مورد تردید قرار دادند: خلیج عربی….. این فیلم روایتی است از همین ماجرا.
اُرد در فیلم پیشین خود از صدا بمثابه سند به نحو درخشانی سود جسته بود. شنیدن یک صدای گم شده در دل تاریخ، که هرگز آن را نشنیده ای در یک مستند، ارزشی ویژه دارد. همان زمان من از تاثیر این نوع اسناد شنیداری حرف زدم.
در فیلم خلیج فارس، اُرد عطارپور بر این شگرد جذاب استنادگری، بسیار تکیه کرده و آن را به همراه اسناد بصری (نقشه ها) به پایه مهمی از سندیت مجذوب کننده فیلم‌اش بدل کرده است. فراهم آوردن این تکه فیلم‌های قدیمی و صداهای اصلی عبدالناصر، نقطه قوتی برای فیلم اوست.
اطلاع رسانی عطارپور در خلیج فارس مبنی بر اطلاعات مستقیم است. نظیر “240 هزار کیلومتر مربع وسعت خلیج فارس است که بین خاک ایران و شبه جزیره عربستان قرار دارد و بیش از 2500 سال است که جهانیان آن را به همین نام می شناسند”. در حقیقت یک متن پژوهشی متقن تصاویر و مدارک بصری اش را قدم به قدم شکل می دهد.
اما فیلم از ظرایف و اشاره- هرچند اندک- به زمان حال خالی نیست. این شکستن زمان خطی یک مستند پژوهشی و بازیگوشانه به عناصر زندگی روزمره کنونی و واردشدن در مستند های خوب خارجی سابقه دارد و امیدوارم اُرد بیشتر از آن استفاده کند، زیرا به فیلم های مستند پژوهشی روح و طراوت می‌دهد. البته پاره ای از سوژه‌ها بیشتر و پاره ای کمتر امکان این سرک کشیدن به حواشی را فراهم می‌آورند. در خلیج فارس در مسیر همان اهداف اصلی فیلم، اُرد به خیابانی در قاهره می‌رود که نام خلیج فارس بر تابلویی کهنه حک شده و اتفاقاًًً در بالایش نام تحریف شده و تازه تر خلیج عربی در تابلویی جدید بر دیوار کوبیده شده است و این دو کنار هم، چون یک سند بسیار اثرگذار ما را به خود جلب می کنند.
اشاره فیلم بر آن که مصریان نام طهران و ایران و خیابان دکتر مصدق را بر گذرگاههای شهری شان حفظ کرده اند و آن را به مثابه احترام به مبارزات مردم ایران ارزیابی نموده اند، نشان رهایی عطارپور از یک نگرش دگم ملی گرایانه دشمن عربی است.
اشاره فیلم به مبارزات ایران و مصر در کنار هم علیه بریتانیا در اوایل دهه سی خورشیدی (ملی کردن نفت/ ملی کردن کانال سوئز) آگاهی بخش است. درست یک روز پس از سی تیر که مصدق در پی مبارزه برای ملی شدن نفت استعفا داده بود و با حمایت مردم مجدداًًً بر سر کار آمد، افسران مصری به رهبری ژنرال نجیب و سرهنگ عبدالناصر بر علیه فاروق قیام کردند. در مصر حکومت عبدالناصر ادامه یافت، اما یک سال بعد مصدق در ایران در پی کودتا بر کنار شد و سلطنت برگشت. بدیهی است با نزدیکی و تسلط غرب و پیمان بغداد رابطه مصر و ایران کم کم تیره شود.
اما وقتی در سال 1956 کانال سوئز ملی شد و ناصر در نطق مشهورش از خلیج فارس نام برد. اُرد عطارپور با تکرار سخنرانی های متعدد ناصرکه از نام خلیج فارس سود می جوید، تردیدی باقی نمی‌نهد که این نام حتی در میان اعراب، اسمی مشروع برای این آبراهه بوده است.
همراه این سند قانع کننده اُرد به منابع عربی، متون و نقشه ها رو میکند و با نشان دادن تصاویر متعدد می بینیم همه جا تنها و تنها نام خلیج فارس بر مدارک و منابع تاریخی نقشه بسته بود.
استفاده بجا از گفتگو با محقق معتبر (روبن گالی چیان نقشه نگار و پژوهشگر) و اشاره به کاربرد این نام در منابع مهم و معتبر تاریخی و نشان دادن آن منابع است که عطارپور بدان در منابع عربی می پردازد. اما اندکی بعد فضای تازه ای از اسناد را بر ما می گشاید. اسناد اسلامی و نام خلیج فارس در نقشه کسانی چون خوارزمی(1200 سال پیش) و ابوریحان بیرونی و ذکریای قزوینی (آثار البلاد) و ابن وردود و صاحب کتاب اشکال العالم و نقشه طوسی همدانی و ….. این مجموعه به اسناد تازگی نویی می بخشد.
فیلم با مرور تحولات منطقه، تحولات مصر و سپس عراق و کودتای عبدالکریم قاسم و نتایج آن و بیرون رفتن عراق از پیمان بغداد و شکل گیری پیمان سنتو آرام-آرام نشان می دهد که نام خلیج عربی از چه زمانی در بستر جعلیات ناسیونالیستی و پان عربیسم و سپس بعثی فرا رویید.
به رسمیت شناختن حکومت اسرائیل بوسیله شاه در 1960، یکی از آن رویدادهای تکان دهنده برای جهان اسلام و نیز دولتهای عربی بود و در واکنش به آن تاکید بر خلیج عربی و عمومی تر شدن آن را می توان دنبال کرد. حکومت ایران ناصر را فرعون خواند و نائره دعوا برافروخته شد و نام جدیدالتاسیس خلیج عربی شعله ور تر گردید. ناصر دیگر کمتر از خلیج فارس حرف می زد و تنها از کلمه خلیج بهره می برد.
بالاخره ناصر هم از اصطلاح خلیج سود برد و همان زمان منجر به اعتراض در شهرهای ایران شد. تصاویر آن اعتراضات (که ضمن برانگیختن شور میهن پرستی مردم، سازماندهی دولتی داشت) در فیلم خلیج فارس بسیار کارکرد خوبی دارد صدای اخبار رادیوی آن زمان در صحن حضرت عبدالعظیم سند دیگری در فیلم عطارپور است.
آمد و شد بین منابع غربی و عربی و تصاویر مربوط به آمدن پرتغالی ها در قرن شانزدهم میلادی و نقشه های آن زمان و قلعه پرتغالی ها که آلفونسو آلبوکرک در هرمز بنا نهاد و آمدن بریتانیایی ها و هلندی ها ، در این جا سامان یافته است.
قلعه پرتغالی اشاره می شود به دغدغه کمپانی هند شرقی هلند و بریتانیا برای سهم بری بیشتر از مواد اولیه بازار و منطقه استراتژیک.
رابطه دولت بریتانیا و حضورش در مناسبات استعماری خلیج فارس و رابطه اش با شیوخ حاشیه خلیج فارس مورد مهم دیگری است که اُر بدرستی آن را از قلم نیدانداخته است. در همه قراردادهای شیوخ و بریتانیا، نام خلیج فارس به رسمیت شناخته شده است. عطارپور عین اسناد دراین باره را ارائه می دهد.
سپس نفت، این ثروت عظیم، مایه دردسرهای تازه ای برای خلیج فارس و غارت ها می شود. کشف نفت در مسجد سلیمان و صنایع مرتبط با آن و استخراج نفت از انبار نفت جهان تاریخ تازه‌ای را بنیاد نهاد.
فیلم نشان می دهد در قراردادهای نفتی ابوظبی، مسقط، شارجه، دوبی وکویت همه جا از نام خلیج فارس استفاده شده است. در استقلال قطر و بحرین و امارات متحده عربی در 1971 هم همین طور!
با توافق انگلیس در قبال سپردن بحرین به شیوخ دست نشانده بریتانیا، ابوموسی، تنب کوچک و تنب بزرگ به ایران داده شده است. تصاویر عطارپور از استقبال برادر شیخ خالد، حاکم شارجه، از دریادار عطایی که به دیدن جزیره آمده بود، بی‌نظیر است. ترور شیخ به دست بعثی‌ها در روز بعد از این استقبال، بسیار آموزنده است.
شیخ خالد در الاهرام بیانیه داده و در مورد توافق بر سر ابوموسی سخن گفته و نام خلیج فارس را به کار می برد.
بار دیگر فیلم به غرب به یونان باستان، به نقشه بطلیموس رجوع می کند و سندهایش را درباره نام خلیج فارس ارائه می‌دهد. در قرارداد الجزایر هم صدام نام خلیج فارس را می پذیرد. پس از مرگ ناصر، سادات هم در چرخش به سمت غرب و دوستی با شاه، نام خلیج فارس را می پذیرد و فیلم خلیج فارس با تصاویر اقناع کننده همه این فرایند را ثبت می نماید.
بدیهی است انقلاب اسلامی ایران با نفی قرارداد کمپ دیوید و دشمنی با حاکمان مصر همراه شد. این بار ایران رابطه‌اش را با مصر قطع می کند. القاء قرارداد 1975 الجزایر بوسیله عراق، شکل گیری شورای خلیج فارس بدون ایران، باز موئد این نام است. طی جنگ و در زمان صلح و حمله عراق به کویت، در اسناد سازمان ملل بارها از نام خلیج فارس استفاده شده است.
اُرد به اسناد کویت درباره اثبات استقلال رجوع و در آنجا هم نام خلیج فارس را با سند و مدرک اثبات کرده، و اینکه چگونه پس از این کم -کم در کتابهای کشورهای عربی نام خلیج فارس به خلیج عربی تغییر داده شد. در کشور مغرب تا اواخر دهه هشتاد نام خلیج فارس در کتابهای درسی وجود داشت.
بار دیگر فیلم به غرب ، به نقشه داوینچی و روم قدیم به موزه مدیچی و به کره های نگه داری شده در موزه ها رجوع می کند. هرجا نام خلیج فارس به کار رفته است. و باز هم به سفرنامه های مسلمانان و کسانی چون ابن بطوطه باز می گردد و ابن خلدون و مارکوپولو و سپس سیاحان دوران صفوی و تفاسیر قرآن در مورد منظور از بحرین در سوره الرحمن و تفاسر کسانی چون طنطاوی و ابن عاشورا و طبری و ابوالفنوح رازی و مجمع البیان شیخ طبرسی، فیلم با تصاویر مردم ماهیگیر خلیج فارس و غروب پرشکوه آفتاب پایان می گیرد.
و کاش این تصاویر زندگی روزمره مردم در خلیج فارس در سواحل ایران و شبه جزیره عربستان بیشتر استفاده می شد.
اینکه مستند های پژوهشی مدرن، چه تمایزی با آثار آکادمیکی همچون مستند خلیج فارس دارند و چه امکانات تازه‌ای در پژوهش زنده در اختیار می نهند، البته بحث مهمی است. بدیهی است کسانی اساساً دیگر به به گزارشگری مقاله‌وار در مستند تحقیقی اعتقاد چندانی ندارند و به شیوه ای تازه اطلاعات تحقیقی را ارائه می‌دهند. اما به نظر من نباید اندیشید که این گونه‌ها برای همیشه پایان می‌یابند. واقعیت آن است که سالانه ده‌ها مستند ارزشمند با همان شیوه آکادمیک در مهمترین شبکه‌های جهانی با استفاده از امکانات مدرن تولید می‌شود و در تلویزیون‌ها به نمایش در می‌آید و معیار سنجش آنها نه خلاقیت‌های مدرن و نو، بلکه درستی اجرای همان قراردادی است که بر آن اساس شکل گرفته اند.
فراهم آوردن تکه فیلم‌های قدیمی و صداهای اصلی عبدالناصر،و صدام حسین و رهبران عربی دیگر نقطه قوتی برای فیلم اوست.او از طریق گفتگو با متخصصان و مطالعه پژوهشهای آکادمیک از جمله اطلسها و کتاب اسناد نام خلیج فارس توانسته است فیلمی با مستندات محکم ارایه نماید. از این منظر مستند اُرد عطارپور مستندی درجه یک است.
تماشای کامل فیلم :
از شبکه یک به نمایش درآمد و مورد استقبال بی سابقه قرار گرفت و هم اکنون هر سال در روز ملی خلیج فارس از شبکه سیما پخش می شود
جام جم آنلاين: مستند «خلیج فارس» تولید گروه فرهنگ، هنر و تاریخ شبکه یک سیما، بعد از خبر ساعت 14 جمعه 9 اردیبهشت 90 به مناسبت روز ملی خلیج فارس از شبکه یک سیما پخش می شود.
به گزارش جام جم آنلاين، ارد عطارپور، تهیه کننده مستند «خلیج فارس» در گفتگو با رسانه خبری شبکه یک سیما با اعلام این خبر، افزود: مستند «خلیج فارس» پس از گذشت دو سال انجام کارهای تحقیقاتی، پیش تولید و تصویر برداری در طول خطه خلیج فارس و تصویربرداری در کشورهای اتریش، ایتالیا و امارات تدوین و آماده پخش از شبکه یک سیما شده است.
ارد عطارپور درباره علت ساخت این مستند گفت: خلیج فارس در طول تاریخ از نام خلیج فارس را برخود داشته است و این نام توسط همه ایرانیان با احترام ذکر می شود. متاسفانه نام خلیج فارس در چند سال اخیر توسط چند کشور عربی حاشیه خلیج فارس مورد حمله قرار گرفته و با عناوین جعلی نام برده می شود که این اتفاق و روز ملی خلیج فارس (دهم اردیبهشت) بهانه ای برای ارائه طرح ساخت این مستند به شبکه یک سیما شد.
وی افزود: پس از تصویب طرح مستند «خلیج فارس»، به صورت مستند محض، گروه سازنده کار خود را در سال 1387 آغاز کرد و پس از گذشت دو سال این مستند به مدت 70 دقیقه تدوین، صداگذاری شد.
عوامل سازنده این مستند عبارتند از:
تهیه کننده، نویسنده و کارگردان: ارد عطارپور، تصویربردار: رضا تیموری، صدابردار: احمد طائی، تدوینگر: سعید خدارضایی، گوینده متن: شهرام درخشان، آهنگساز: کیوان کیارس.
بررسی فیلم مستند بلند «خلیج فارس» / اُرد عطارپور: اسناد تاریخی بر هویت خلیج فارس گواهی می دهند
سرفصل : | تاریخ درج : اردیبهشت ۳۰, ۱۳۹۱
کارگردان فیلم مستند خلیج فارس گفت: اعراب هیچ مدرکی مبنی بر عربی بودن خلیج فارس ندارند و بررسی مدارک تاریخی موجود از قرن ۹ تا ۱۵ میلادی نشان می دهد نام این خلیج همواره فارس بوده است.
سینما فیروزه – به گزارش گروه سینما فیروزه به نقل از روابط عمومی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، جلسه نقد و بررسی فیلم مستند بلند «خلیج فارس» با حضور ارد عطارپور (کارگردان)، مازیار فکری ارشاد (مجری- کارشناس)، سعید قطبی زاده (منتقد سینما) و محمدرضا سحاب (مدیر موسسه کارتو گرافی سحاب) در مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی برگزار شد .
ارد عطارپور در ابتد ای این نشست خبری گفت: همیشه دغدغه حفظ نام خلیج فارس را داشتم و اخبار مربوط به آنرا پیگیری می کردم. وقتی پیشنهاد این کار را ارائه کردم، از من حمایت شد و با توجه این فرصت، علایق خود را در این حوزه دنبال کردم.
وی یادآور شد: زمان شروع پژوهش متوجه شدم تمام مدارک درباره نام خلیج فارس یک سویه است؛ به این معنا که اعراب هیچ سند و مدرکی برای ادعای خود درباره عربی بودن خلیج فارس نداشتند و به این ترتیب اطلاعات خود را گسترش دادم تا بتوانم در این باره چیز مهمی پیدا کنم.
این مستندساز تاکید کرد: ماجرای تبدیل نام خلیج فارس به خلیج عربی از حدود سال های ۱۹۶۱ آغاز شد و من برای یافتن مدارک این ادعای دروغین بسیار تلاش کردم.
وی گفت: از قرن ۹ تا ۱۵ در همه اسناد و نقشه ها نام خلیج فارس وجود دارد و من حتا از کشور امارات سه فیلم خریدم که در همه آنها نیز نام خلیج فارس ذکر شده بود و جالب آنکه کارگردانان این آثار نیز تاکید داشتند که مدارک موجود نشان می دهد خلیج فارس سندی تاریخی داشته است.
سعید قطبی زاده نیز در این نشست خبری گفت: این سالن برای فیلم مهرجویی کارنامه چهل ساله پر بود و متاسفم که هنوز جذابیت های عامیانه، مردم را به سمت مستند می کشاند و امیدوارم این برنامه باعث شود افرادی که واقعا دلسوز سینای مستند هستند صندلی های این سالن را پر کنند.
وی با بیان اینکه مستند خلیج فارس را در جشن خانه سینما دیدم یادآور شد: مستند خلیج فارس اثری کامل بود و نسبت به دیگر آثار مستندی که دیدم، این فیلم حرف های بسیاری برای گفتن داشت.
این منتقد و نویسنده سینما تاکید کرد: مستند خلیج فارس نکات بسیار زیادی برای تبدیل شدن به یکی از بهترین مستندهای سال های اخیر سینمای ایران را دارد و معتقدم ماجرای این فیلم مستند جدا از بحث تمامیت ارضی، یکسری کینه توزی ها را نشان می دهد و تلاش ایران هم برای اثبات حقانیت خود در این زمینه یک حرکت ملی محسوب می شود.
قطبی زاده ادامه داد: عطارپور در این فیلم به شرح بدیهیات پرداخته اما آنچه فیلم را جذاب می کند، لحن آن است که شبیه به لحن یک ایرانی ذوق زده نیست و ظرافت کارگردانی این اثر موجب شده که بخشی از فیلم بر اساس مدارک و شواهد کشورهای عربی پیش می رود و شروع فیلم نیز بسیار کوبنده است.
وی با بیان اینکه وطن پرستی موضوعی مشخص و باطنی برای هر ایرانی است توضیح داد: ایران به دلیل مرزهای مشخص، کشوری مستقل در دنیا محسوب می شود و اگر کسی بخواهد به این مرزها تجاوز کند، احساسات مردم برانگیخته می شود؛ از طرفی عشق به آب و خاک و مذهب در حافظه تاریخی همه ایرانیان ثبت شده است.
این منتقد سینما ادامه داد: مستند خلیج فارس برخی نکات فراموش شده را یادآوری می کند و اینکه فیلمساز در این اثر به دانایی مخاطب احترام می گذارد، قابل توجه است.
قطبی زاده یادآور شد: معتقدم کارگردان فیلم خلیج فارس داستان را به خوبی می شناسد و از حاشیه به متن می رسد. نوع گفتار شهرام درخشان و نوع متن نوشته شده در این اثر نیز کمک می کند داستان اثر جذاب تر شود و تاکید من بر داستان به این علت است که این فیلم یک پژوهش تمام عیار است که فراز و نشیب دراماتیک دارد.
محمد رضا سحاب مدیر موسسه کارتو گرافی سحاب نیز در این نشست گفت: سال ها در زمینه نشر کتاب در حوزه خلیج فارس فعال بودیم اما به نظر من این فیلم جای همه آن کتاب ها را می تواند بگیرد و اطلاعات عمیقی را در اختیار مخاطب قرار می دهد.
وی یادآور شد: معتقدم این اثر مستند باید ترجمه و به کشورهای مختلف دنیا ارسال گردد تا در کنفرانس های مختلف برون مرزی از آن استفاده کنیم.
سحابی یادآور شد: خلیج فارس و دفاع از آن تنها یک حس وطن پرستی نیست، بلکه یک واقعیت تاریخی با قدمت هزاران ساله است.
در فیلم خلیج فارس، اُرد عطارپور بر این شگرد جذاب استنادگری، بسیار تکیه کرده و آن را به همراه اسناد بصری (نقشه ها) به پایه مهمی از سندیت مجذوب کننده فیلم‌اش بدل کرده است. فراهم آوردن این تکه فیلم‌های قدیمی و صداهای اصلی عبدالناصر،و صدام حسین و رهبران عربی دیگر نقطه قوتی برای فیلم اوست.او از طریق گفتگو و مطالعه پژوهشهای آکادمیک توانسته است فیلمی با مستندات محکم ارایه نماید.
گفتنی است که در پایان این جلسه، با اهدای لوح تقدیر و هدایایی، از حاضران نشست تقدیر بعمل آمد
به گزارش سینمایی ، ارد عطار پور در مستند بلند «خلیج فارس» با اسناد و صوت و تصویر حقانیت نام همیشه جاودان این خلیج را به تصویر میکشد.
مستند خلیج فارس به پشتوانه تحقیق «سعید ملیح» و «ارد عطارپور» در مدت زمان ۲۶ ماه تولید و تصویربرداری شده است. عطارپور در فیلمش با استفاده از اطلاعات مستقیم دست به معرفی دقیق خلیج فارس می زند.
در این فیلم با اطلاعات کاملا متقن و تاریخی سرو کار داریم ؛ نظیر ۲۴۰ هزار کیلومتر مربع وسعت خلیج فارس که بین خاک ایران و شبه جزیره عربستان قرار دارد و بیش از ۲۵۰۰ سال است که جهانیان آن را به همین نام می شناسند.
همچنین در فیلم به مبارزات ایران و مصر در کنار هم علیه بریتانیا در اوایل دهه سی خورشیدی (ملی کردن نفت / ملی کردن کانال سوئز) اشاره شده است. در خلیج فارس عطارپور بر مستندات تاریخی بسیار تکیه کرده و آن را به همراه اسناد بصری و استفاده از تکه فیلم های قدیمی و صداهای اصلی به پایه مهمی از سندیت مجذوب کننده فیلمش بدل کرده است.
بر پایه این گزارش عوامل تولید فیلم مستند «خلیج فارس» به این شرح هستند: پژوهشگر : سعید ملیح، ارد عطارپور/ کارگردان : ارد عطارپور / تصویر بردار : رضا تیموری/ صدابر دار : احمد طائی. تدوینگر : سعید خدا رضایی/ نویسنده گفتار متن : ارد عطار پور / گوینده متن : شهرام درخشان، ارد عطار پور/ آهنگساز : کیوان کیارس/ تهیه کننده : مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی .
مستند خلیج فارس در پنجمین جشنواره بین المللی سینما حقیقت در بخش مستند تاریخی به نمایش در آمد و توانست جایزه بهترین فیلم مستند و پژوهش را به خود اختصاص دهد.
ارد عطارپور ؛ متولد ۱۳۴۱ در تهران و دارای مدرک کارشناسی اقتصاد از دانشگاه شهید بهشتی است .
در پرونده فیلمسازی او مستندهای پرنیان ، از شمس تا شمس ، بر گیسوان بلقیس ، صد و یک سال بلدیه تهران و . . . به چشم می خورد.
واحه میان رودان تا بین النهرین و خلیج فارس از دیرباز مهد تمدن های کهن بشری بوده است. تمدن های سومر، بابل، عیلام و ماد از جمله حکومتهایی بودند که تا پیش از تمدن هخامنشی در این منطقه به وجود آمدند . آشنایی ایرانیان با دریانوردی و سکونت آنان در سواحل خلیج فارس باعث شد تا به اهمیت تجارت دریایی پی ببرند و از دوران حکومت کوروش اقداماتی را در جهت تسهیل بازرگانی انجام دهند. این اقدامات با روی کار آمدن داریوش در سال 522 قبل از میلاد وارد دوره تازه ای شد . با توجه به تجارت دریایی و شناخت کافی در این زمینه به سال 497 پیش از میلاد داریوش فرمان به حفر کانالی ر مکان کانال کنونی سوئز داد. آرنولد توئین بی (TOYN BEE) در تحلیل جامعی از رفتار داریوش می نویسد : از این رشته تدابیر و تمهیدات سودگرایانه همراه با دور اندیشی حیرت انگیز ، آشکار است که داریوش نسبت به اهمیت قدرت دریایی در اقیانوس هند و خلیج فارس اشراف و آگاهی کامل داشته و پی برده بود برای حکومت بزرگی که بر پل زمینی خاورمیانه سوار است ، تسلط بر کشتیرانی در اقیانوس هند و خلیج فارس تا چه اندازه اهمیت دارد. بر اساس آگاهی های به دست آمده در نوشته های اراتوستن ، استرابو، پلینی و هرودوت مورخ یونانی ، می توان گفت محدوده شمالی خلیج فارس و بین النهرین از رونق و آبادانی برخوردار بوده است.
با روی کار آمدن ساسانیان و با توجه به نزدیکی زادگاه آنان به دریای پارس ، دیدگاهی نو به دریا و دریانوردی به وجود آمد . گسترش شهرنشینی و آبادی های خلیج فارس با اقدامات پادشاهان ساسانی رو به افزایش گذاشت و سواحل جنوبی و شمالی این آبراه مهم پذیرای جمعیت زیادی از تجار و بازرگانان گردید. با توجه به شرایط موجود، در دوره ساسانیان بیش از 11 شهر در کناره های خلیج فارس وجود داشته است که مهمترین آنها ری شهر ، سیراف ، توج ، اٌبُله یا بصره کنونی ، صُحار و قَلهات در عمان کنونی و جزیره بحرین می باشد. قدیمی ترین سند که به نام خلیج فارس یا دریای پارس اشاره دارد سفرنامه نئاخوس سردار اسکندر مقدونی است. از این سفرنامه سه روایت نسبتا مشابه توسط مورخین یونانی به دوره ما رسیده است که کاملترین آن کتاب ایندیاکا اثر فلاویوس آریان مورخ قرن دوم میلادی است. روایات دیگر توسط پلینی در کتاب تاریخ طبیعی آورده شده است و همچنین استرابو نیز در کتاب جغرافیای خود نکاتی را ذکر کرده است. نئاخوس نام این آبراه را خلیج فارس ثبت کرده و آن را مجاور اقیانوس هند دانسته است. اراتوستن دیگر جغرافی نویس یونانی است که در قرن دوم پیش از میلاد می زیسته است . اگرچه اثر جغرافیایی او به دست ما نرسیده اما محتوای کتاب او به وسیله استرابو نقل شده است. اراتوستن درباره خلیج فارس نوشته است : خلیج فارس را دریای پارس نیز می نامند ، دهانه ورودی آن به شکلی است که از هرمز و کرمان می توان دماغه مکه واقع در عربستان را به چشم دید . مجموع مساحت آن ده هزار اِستاد (واحد مسافت) است و سواحل کرمان ، پارس ، شوش و قسمتی از بابل جزئ آن است. لازم به توضیح است که مکه در آن دوران و به یونانی به عمان گفته می شده است. قدیمی ترین نقشه ای که بر اساس مندرجات کتاب بطلمیوس ترسیم شده و به دست ما رسیده است متعلق به سال 1477 میلادی است که در آن دریای پارس به خوبی مشخص شده است.
آخرین دیدگاه‌ها