به مناسبت روز ملی خلیج فارس؛

خلیج فارس؛ خاستگاه فرهنگ و تمدن کهن ایرانی

خلیج فارس خاستگاه صلح و تمدن ایرانی و از حساس ترین مناطق راهبردی جهان شناخته می شود که نقش پایه ای در تبادل اقتصادی خاورمیانه دارد و جایگاه مهم این خلیج، کشور را به یکی از قدرت های بزرگ در ‏منطقه تبدیل کرده است.

نگاه هند به چابهار گفتگو با دکتر محمدعجم

یک ماه پیش، هند اولین محموله گندمش را از طریق بندر چابهار ایران به افغانستان صادر کرد. پس از امتناع پاکستان از اعطای دسترسی ترانزیتی به محموله‌های تجاری هند اکنون با گشایش بندر  چابهار هند به این امر توجه کرده و این بندر را دارای اهمیت استراتژیک دانسته اند. از این دید افتتاح بندر چابهار ضمن دور زدن پاکستان، یک مسیر گذرگاهی استراتژیک میان هند، ایران و افغانستان را عملیاتی خواهد کرد و بندر چابهار، افغانستان و آسیای مرکزی را به روی تجارت هند خواهد گشود. گفتگوی زیر به بررسی منافع و سودهای هند از آینده نقش چابهار پرداخته است.

واژگان کلیدی: رویکرد، منافع ، هند ، بندر چابهار ، گوادر، ایران

بسترها و  نوع نگاه های مختلف و  گوناگون مراکز فکری و تصمیم ساز در هند به چابهار در ایران چیست؟

از سال ۲۰۰۲ هند بطور جدی بدنبال استفاده از کریدورها و خطوط جاده ای و ریلی ایران بود اما موانعی موجب شد که اینکار با تاخیر انجام شود در سال ۱۳۹۳  آقای گوپتا مدیرکل مرکز مطالعات دفاعی به همراه هییتی عازم ایران شد و از چابهار نیز بازدید کرد وی در برگشت چند مصاحبه مطبوعاتی در اهمیت خطوط مواصلاتی ایران انجام داد و با معاون وقت رییس جمهور دیدار نمود و دستور رییس جمهور هند را برای تسریع در مشارکت توسعه بندر اخذ نمود کمی بعد خود ایشان معاون شورای عالی  امنیت ملی هند شد و بر روند طولانی قانونی هند غلبه و تسریع کردند و پس از فراز و نشیبهای فنی در خصوص نحوه مشارکت هند و زمان و مکان و مدت بهره برداری بلاخره موافقت طرفین صورت گرفت. هندی ها صرف نظر از اینکه به چه حزب و منطقه ای وابسته اند همگی چابهار را برای آینده تجارت هند استراتژیک می بینند.

علل و بسترهای توجه هند به چابهار در چند دسته نهفته است؟

موقعیت استراتژیک و ژئوپلتیک و ژئواکونومیک ایران مورد توجه کشورهای بزرگ جهان بوده و هست. موقعیت مناسب ریلی و جاده ای و دسترسی ایران به سواحل طولانی در خلیج فارس و خلیج  عمان و دریای مکران و  خزر برای اقتصادهای بزرگ جهان جذاب است اما موانع و عوامل سیاسی باعث اهمال موقعیت ایران و دور زدن مواصلات ایران شده است..

مانع اصلی آرمان هند برای افزایش و توسعه صادرات کالاهای هندی، مشکل مواصلات جاده ای است زیرا همه کشورهای آسیای مرکزی و منطقه خزر محصور در خشکی هستند و هند نیز حصار بلند هیمالیا را در سراسر شمال خود و  حصار بزرگ سراسری غربی نیز رقابت و دشمنی با پاکستان است که مانع دسترسی هند به  آسیای مرکزی و افغانستان است.

در ترابری محموله های سنگین تمرکز بر حمل و نقل ترکیبی (دریایی – ریلی – جاده ای)است. نتنها هند بلکه بنگلادش و تایلند و میانمار و نپال نیز برای تبادل محموله های جاده ای و ریلی به غرب آسیا و ایران چشم دوخته اند.  خطوط مواصلاتی ایران کوتاه‌ترین، ارزان‌ترین و امن‌ترین مسیر دسترسی این کشورها به جهان بیرون است

منافع و سودهای هند از آینده نقش چهابهار در منطقه چیست؟

هند در دو دهه ۸۰ و ۹۰  میلادی شدیدا از چین عقب افتاد چین  در توسعه جهشی به کشور اول جهان از نظر حجم تولیدتبدیل شده و در بعضی دیگر از شاخص های اقتصادی و علمی به ژاپن و آمریکا نزدیک شده است. هند در رقابت با چین  طبق برنامه های پیش بینی شده این کشور باید به سومین کشورجهان از نظر تولید و مصرف تبدیل شود به این منظور باید به بازارهای مصرف مهم منطقه بخصوص منطقه نزدیک و اوراسیا دسترسی داشته باشد. حجم صادرات هند به آسیای میانه و منطقه خزر باید حداقل ۵ برابر افزایش یابد و از طرفی امنیت انرژی هند را تامین کند. هند می تواند تامین کننده میوه های استوایی و برنج منطقه اوراسیا باشد.

کشورهای مشترک المنافع حدودا ۲۸۰ میلیون نفر جمعیت دارد. روسیه بزرگترین کشور مشترک المنافع با ۱۴۳ میلیون نفر جمعیت و ارمنستان با ۳٫۴ میلیون کمترین جمعیت را دارد. این منطقه برای صادرات برنج هندو محصولات کشاورزی استوایی و برای خرید انرژی های فسیلی مقصد طلایی هند است.

کریدور ریلی و جاده ای شمال – جنوب(آستارا-بندر عباس) مهمترین حلقه تجارت بین آسیا و اروپا میباشد که در مقایسه با مسیرهای سنتی از نظر مسافت و زمان تا ۴۰ درصد کوتاهتر و از نظر هزینه تا ۳۰ درصد ارزانتر می باشد.و بعضی مسیرها ۵۰۰۰ کیلومتر صرفه جویی می شود. این کریدور مورد توجه اکوسوک و نهادهای اقتصادی سازمان ملل است .

سرمایه گذاری در میدان های نفتی شرق خزر از اولویتهای هند و چین است

شاخه خارجی او.ان.جی.سی. (او.وی.ال.) که شرکت دولتی هند می باشد در نوامبر ۲۰۱۲ با شرکت کونوکوفیلیپ آمریکا جهت خریداری ۴/۸ درصد سهم شرکت قزاقستان در میدان کاشگان به قیمت ۵ میلیارد دلار قرارداد بسته بود. اما این معامله در جولای ۲۰۱۳ ملغی اعلام گردید .

شرکت قزاقمونایی گاز ان سهم را خرید و  سهم را به شرکت ملی نفت چین به قیمت ۳/۵ تا ۴/۵ میلیارد دلار خواهد فروخت.

سازمان جاده های مرزی هند با سرمایه گذاری مبلغ ۱۳۶ میلیون دلار جاده ای را در افغانستان بین زرنج و دلارام احداث کرد. این جاده در سال ۲۰۰۹ افتتاح شد. که به مرز ایران و میلک وصل شده است . این قسمت ۲۱۵ کیلومتری جزء شبکه مهمی جاده ای افغانستان می باشد که بعنوان حلقه گل معروف است. این شبکه شهر هرات را از طریق مزار شریف و قندهار با کابل وصل می کند. به جز این جاده، سایر طرح کریدور ترابری شمال جنوب از یک دهه گذشته در حالت توقف مانده است.

آمریکا تنها کشوری می باشد که به صراحت اعلام نموده است که دوست دارد هند در این منطقه بعنوان شریک منطقه ای آن ظهور کند به ویژه به دنبال خروج نیروها از افغانستان در سال ۲۰۱۴ که علت عدم علاقه روسیه در این خصوص نیز همین است.

علل تعلل هند در تکمیل تعهدهای خود در چابهار چیست؟

فقط هند تعلل نداشته است گاهی خود ایران عامل تعلل و کندی کار بوده است این موضوع خیلی مفصل است بخشی از موانع تکنیکی و فنی بوده است و بخشی از ان سیاسی مثلا در ابتدای امر ایران روی خوش به هند نشان نداد و شرایط بسیار سخت و غیر عملی جلو هند گذاشت در دوره تحریم ایران مایل به مشارکت هند بود اما هند با مشکلات قانونی روبرو بود و آمریکا صراحتا هند را از مشارکت در توسعه بندر چابهار برحذر می داشت مدتها طول کشید تا هند موفق شود رضایت آمریکا را جلب کند. بعد مشکل واگذاری و یا اجاره زمین و مدت زمان آن پیش امد و موانع تکنیکی متعدد دیگر  که نباید همه مشکل را متوجه طرف هندی کرد . موضوع دیگر نبود راه های مناسب از چابهار به زاهدان و بیرجند هست مشکل دیگر نبود خط ریلی از چابهار بود این کمبودها هند را نا امید می کرد هنوز راه اهن ملی ایران از چابهار به  زاهدان و به خواف در نزدیکی هرات در مراحل اولیه است اگر چه  از مشهد تا بیرجند جاده بزرگراه و اتوبان هست اما فعلا مقصد اصلی کالاهای هندی  افغانستان است و معادن افغانستان که باید به مقصد هند بارگیری شوند در جنوب افغانستان است لذا ایجاد آزاد راه  از چابهار تا حاجیگک و مرز میلک  بسیار اهمیت دارد که هنوز آراد راه آن تکمیل نشده است در بخش چابهار زابل  و  گناباد به  بیرجند ساخت  قطعاتی از شبکه راه آهن  آغاز شده که باید در زاهدان و در  گناباد به شبکه سراسری وصل شوند که اکنون به هرات وصل  است .

موانع حضور و سرمایه گذاری های بیشتر هند در چابهار و تکمیل آن چیست؟

مدت زیادی ایران نگاه مثبتی به مشارکت هند نداشت مدتی نیز هند اولویت این موضوع را از دستور کار و سرمایه گذاری خود خارج کرد سپس ایران و هند  با مانع تحریم ها روبرو شد تلاش زیادی کرد که نظر آمریکا را برای استثنا کردن بندر چابهار بگیرد در نهایت امریکا به هند چراغ سبز داد البته با شرایطی و آن شرط این بود که فقط برای کار با افغانستان و توسعه افغانستان کار کند یعنی  تا مرز میلک . اختلاف عمده ایران و هند بر سر نوع مالکیت و مدت تملک تاسیات است. ایران زمان کوتاه را مفید می داند و هند خواستار زمان طولانی و تملک زمین حداکثری است. این موانع تکنیکی باعث کندی بوده است.

تکیمل چابهار در ایران چه تاثیرات مثبت و منفی برای بندر گوادر در پاکستان دارد؟

پاکستان مدتها به موضوع چابهار به دیده منفی نگاه می کرد ولی در سالهای اخیر امر واقع را پذیرفته است و موضوع چابهار را از رقابتهای سیاسی نظامی با هند کنار گذاشته است. چین نیز ابتدا نظر مثبتی به همکاری هند و ایران در بندر چابهار نداشت. چابهار یعنی خطوط مواصلاتی ایران  و گوادور  یعنی خطوط مواصلاتی چین و پاکستان می توانند به هم افزایی یکدیگر کمک کنند و می توانند پل همکاری بین غرب آسیا ، خلیج فارس، خلیج عمان و دریای مکران با قره قوم و اقصای چین باشند. اکنون خطوط ریلی ایران به ترکمنستان و قزاقستان و از آن طریق به چین وصل است راه آهن ایران از بندر عباس به آستارای آذربایجان نیز وصل می شود که شبکه ریلی دو قاره تکمیل می شود. با افتتاح مسیرهای جدید ،تجارت جهانی میان شرق (از چین تا آسیای مرکزی) و غرب جهان (بویژه اروپای غربی) حدود ۱۰ هزار کیلومتر راه زمینی کوتاهتر می شود.

دولتهای تاجیکستان، قزاقستان، ازبکستان و قرقیزستان بدنبال راههای عملی برای مشارکت راهبردی اقتصادی با هند هستند. این جمهوری های همانند افغانستان دارای معادن مس و طلا و سایر فلزات گرانبها دارند راه مبادله بار معدنی فقط از طریق جاده و ریل هست.

آیا تقویت همکاری های هند و ایران در جنوب شرقی و اسیای میانه می تواند آسیب گسترده ای به روابط ایران و پاکستان زند؟

خیر ، پاکستان و چین امر واقع را پذیرفته اند و منافع ملی ایران را در نظر دارند بدون چابهار  افغانستان و در درجه بعدی آسیای میانه نمی تواند به شکوفایی اقتصادی دست یابد.  افغانستان دارای بالاترین و ارزشمند ترین ذخایر معدنی در منطقه است که هنوز از آنها استفاده نشده صادرات عظیم معادن مس و آهن افغانستان ناچار بصورت ریلی و جاده ای فقط از بندر چابهار می تواند صادر شود.پیمانکاران هندی و غربی به این اهمیت واقفند در نتیجه آمریکا و غرب فعلا تنها جایی را که به دشمنی با آن برنخواسته اند بندر چابهار است.زیرا برای آنها نیز منافعی نهفته دارد. البته ایران نیز معادن بسیاری در شرق کشور دارد که کریدور شمال جنوب و همچنین کریدور شرق کشور از سنگان خواف تا چابهار کمک بزرگی به صادرات معدنی خواهد بود.

آینده حضور و همکاری هند در چابهار با چه سناریوهایی قابل بررسی است و  چه عواملی بر آن تاثیرگذار هستند؟

آمریکا،چین و پاکستان موانع هستند اما هند با آمریکا روابط دوستانه و استراتژیکی برقرار کرده هند به چابهار نیاز شدیدی دارد و توانسته است امریکار را وادار به سکوت بکند هند در دوره تحریم ها نیز از آمریکا امتیازات و استثناهای موقتی گرفته بود . هند تحت هیچ شرایطی نمی خواهد شراکت در چابهار را از دست بدهد افغانستان و هند بزرگترین برخوردارهای این بندر خواهند بود هند و افغانستان نیازمند روابط محکمی هستند اولین محموله صادراتی هند دو کشتی گندم اهدایی به افغانستان بوده است که خود نشانگر نگاه استراتژیک هند به افغانستان است. البته هند بدنبال سرمایه گذاری با زمان طولانی است که ایران مخالف است و بدنبال شراکت کوتاه مدت با بازه زمانی حداکثر ۲۰ سال است. تحریم های قبلی و آتی غرب هم تاثیری بر چابهار نخواهد داشت.کشورهای آسیای میانه شرکای آمریکا در مبارزه با تروریزم هستند و آمریکا نمی تواند آنها را از چابهار محروم کند.   اما چین فقط یکی از مشکلات متعدد هند در آسیای میانه است. کشور دیگری که تلاشهای دیپلماتیک دهلی نو در این منطقه را بطور چشمگیر خنثی نموده پاکستان است. حتی طرح عمده خط لوله ترکمنستان – افغانستان – پاکستان – هند تا کنون ناموفق بوده است.

peace-ipsc.org/fa/منافع-هند-از-آینده-نقش-چهابهار-گفتگو-با/

پشت پرده قرارداد الجزایر

خفایا اتفاق الجزائر بین صدام حسین وشاه إیران

* وثیقه رقم:۸۲

* التاریخ ۷ مایو ۱۹۷۵

* من: بی جی ویستماکوت السفاره البریطانیه بطهران

* الى: بی ولیامز، الخارجیه، إداره الشرق الأوسط، سری وعاجل.

* الموضوع: العلاقات العراقیه ـ الإیرانیه وزیاره صدام حسین لإیران.

۱ ـ زار نائب الرئیس العراقی صدام حسین إیران بین ۲۹ أبریل (نیسان) والأول من مایو (ایار) کضیف على رئیس الوزراء هنا. کان هناک قدر کبیر، وإن بدا متحفظا أحیانا، من التغطیه الإعلامیه، من قبل وخلال الزیاره، وفی المجمل بدا أن الأمور سارت بصوره حسنه.

۲ ـ أخشى أننی لا أملک نسخه من البیان المشترک لأرفقه مع هذا التقریر، ولکن النقاط الأساسیه التی ظهرت فی الصحافه المحلیه على هذا النحو:

أ – أبدى الجانبان معارضه قاطعه لأی تدخل أجنبی فی شؤون الخلیج الفارسی (هکذا وردت فی الوثیقه والإیضاح من الشرق الأوسط ۲۰۰۶).

ب ـ قبول الشاه لدعوه لزیاره العراق فی المستقبل القریب.

ج ـ یدعم الجانبان الجهود العربیه لإستعاده أراضیهما المفقوده وجهود الفلسطینیین للحصول على ما هو حقهم.

د ـ قرر الجانبان أن یعملا على التطبیق الکامل لاتفاقیه الجزائر وبروتوکول طهران والقرارات التی توصل الیها وزیرا خارجیه البلدین مؤخرا.

هـ ـ بذل الجهود لجهه تسهیل السفر بین البلدین لتمکین المواطنین فی کلا البلدین لزیاره المواقع المقدسه فی العراق وإیران.

۳ ـ بین العمومیات التی حملتها الصحافه المحلیه عن التعاون المستقبلی داخل أوبیک، تقلیل خطر استغلال (الإمبریالیین) للتوترات المحلیه، وأهمیه الوحده الإسلامیه ….الخ (هکذا وردت فی الوثیقه ولیست من الشرق الأوسط). أعطیت مسأله المجالات الدینیه فی الاتفاقیه الجدیده ترکیزا خاصا، ومعها حقیقه أن العراقیین والإیرانیین من الآن فصاعدا سیکونون أحرارا فی زیاره المناطق المقدسه فی کلا البلدین، وکذلک هدیه صدام حسین البالغه ۵۰۰ ألف دولار للمقر المقدس فی مشهد، وإن کنت اشک أن أحدا أخبره أن میزانیه ذلک المکان المقدس السنویه تصل لنحو ۴۵ ملیار دولار.

۴ ـ نقطه أو نقطتان مهمتان خرجتا من موضوع أمن الخلیج الفارسی، فقد عقد صدام حسین وهوفیدا مؤتمرا صحافیا مشترکا فی الفاتح من مایو بمطار طهران حیث سئل خلاله الأخیر عن أمن الخلیج الفارسی، فأجاب أن المحادثات التی عقدت مع صدام ذات أهمیه خاصه، وأن المزید من الأمور التی نوقشت فی هذا الأمر سیتم الکشف عنها قریبا، (نقل عن الشاه أیضا تعابیر مشابهه فی حوار معه یوم ۳ مایو فی أول عدد لصحیفه «راستاخیز» الناطقه الرسمیه باسم حزب البعث الإیرانی الجدید). ولکن وبالرغم من أن صدام حسین کان سعیدا بالقول علنا بمعارضته لأی تدخل أجنبی فی منطقه الخلیج، فقد علق فی حوار مع رئیس تحریر کایاهان نشر قبل زمن وجیز من زیارته یوم ۲۷ أبریل، فقال أنه من المبکر البحث عن تحالف عسکری بین دول المنطقه، وهنا نقل عنه أیضا أن مثل ذلک یمکن اتخاذه بمجرد أن تتوصل دول المنطقه الى تسویه لخلافاتهم.

۵ ـ وعن هذه المسأله، فقد یثیر إهتمامک معرفه أن شارام جوبن من المعهد العالمی للدراسات السیاسیه والاقتصادیه (وهو مراقب عالی الذکاء ولکنه خارج الماکینه الرسمیه)، قد أخبر روبرت الستین مؤخرا، أنه، ومن وجهه نظره، أن أحد عناصر اتفاقیه الجزائر التی لم تنشر ربما کانت اتفاقا من حیث المبدأ أن صیاغه أمن الخلیج لا بد أن تتم حصریا بین دول المنطقه دون مشارکه أجنبیه. ومضى شارام لیقول أنه وکجزء من هذه العملیه ربما یکون الشاه قد وافق على أن یضع ضغطا على الکویت لیؤجر للعراقیین الجزر التی یحتاجون الیها لتحسین مداخلهم للموانئ، وذلک فی مقابل تعهد عراقی بأن لا یصر على الکویت بالتنازل عن سیادته، وسیکون هنا من المثیر للإهتمام أن نرى ما إذا کانت إیران ستلعب حقیقه أی دور فی تطویر أو إخراج اتفاقیه کویتیه عراقیه. وقد أجل وزیر الخارجیه الإیرانی مرتین زیاره له للکویت وهو الآن خارج البلاد مع الشاه فی الأمیرکیتین الى یوم ۲۳ مایو.

۶ ـ یبدو الدبلوماسیون العرب هنا على قدر من الثقه بأن المسأله مسأله وقت فقط لینعقد مؤتمر لدول الخلیج، برغم زهدهم فی الحدیث عن التوقعات حول نوعیه الاتفاقیه التی یمکن أن یتم التوصل الیها.

توقیع بی جی ویستماکوت صوره الى: کی دی تیمبل بغداد والقنصلیه بالکویت حاشیه: على الوثیقه تعلیق بخط الید یقرأ: ولکن وفی یوم ۲۱ تقریبا أحاط صدام حسین «الهیرالد تربیون» بأن العراق سیتشاور مع إیران ودول الخلیج الأخرى حول موضوع تأسیس الهیاکل الأمنیه.

این سند در شرق الاوسط ۱-۴ اوگوست ۲۰۰۶ در شرق الاوسط منتشر شده و در کتاب اسناد نام خلیج فارس نوشته دکتر محمد عجم نیز نقد و بررسی شده است ص ۱۷۲تا ۵

برگزاری جشن جهانی شدن قنات قصبه(کاریز کیخسرو)

روز ۱۴ بهمن ۱۳۹۵ آیین های جشن ملی قناتهای ایرانی یا پرشن کنات(پرشن کاریز)  در گناباد با حضور مقامات کشوری و استانی و تعدادی از میهمانان خارجی برگزار شد.  شرکت کنندگان ابتدا بر مزار شهدای گمنام و مرقد زاهد مشهور گنابادی بنام  محمد تقی بهلول عارف  گنابادی

حضور یافتند  و از قنات قصبه، مسجد جامع، موزه مردم شناسی و باستان شناسی و روستای تاریخی ریاب بازدید کردند. همچنین بزرگ ترین زنجیره انسانی با هدف حمایت از کاریزهای  ایران با حضور ۶۰۰ نفر در گناباد تشکیل شد. پروژه بیابان زدایی و مقابله با گرد و غبار در شهرستان گناباد نیز با کاشت نهال توسط معاون رئیس جمهور به طور رسمی آغاز شد. لوح ثبت جهانی قنات قصبه در این مراسم رونمایی شد.

با ثبت جهانی ۱۱ کاریز  ایرانی، ۳۰۰ میلیارد ریال ردیف بودجه ای از سوی سازمان جهانی یونسکو برای مرمت و ساخت زیرساخت های این قنوات در نظر گرفته شده است و علاوه بر آن، در سال آینده نیز بودجه ای برای این قنوات پیش بینی شده است. محمدحسین طالبیان در حاشیه مراسم ملی جهانی شدن قنات قصبه گناباد قنات افزود: اگر نیاکان ما قنات ها  را حفر نمی کردند، در جنوب خراسان اصلا زیستی وجود نداشت. وی بابیان این که هم اکنون ۳۷ هزار رشته قنات در کشور وجود دارد، تصریح کرد: در حال حاضر تنها ۱۱ رشته کاریز به صورت مشترک و در قالب قنات های ایرانی ثبت جهانی شد که محوریت ثبت جهانی این ۱۱ رشته قنات با کاریز  قصبه گناباد بود. وی اظهار کرد: قنات های ایران حاصل دست رنج اجداد ما در سراسر کشور بوده است. اکثر کاریزها  در مکان های بیابانی ایجاد شده و دارای ساختار و فناوری پیچیده و ویژه ای است، لذا نوع مهندسی قنوات، کارشناسان یونسکو را بر ثبت جهانی این آثار متقاعد کرد. وی افزود: قنات قصبه گناباد به عنوان مادر قنات های ایران یکی از پدیده های خارق العاده بوده که توسط نیاکان ما خلق شده است.وی با اشاره به این که مطالعات اولیه برای ایجاد زیرساخت گردشگری قنات های ایرانی به یونسکو ارسال شده، افزود: با توجه به عظمت مهندسی در قنات قصبه گناباد طی سه ماه آینده طرح مطالعاتی جامع برای این قنات تهیه و به سازمان یونسکو ارسال می شود.

تبدیل به جاذبه مهم گردشگری کشور

تصویر کاریز رهن گناباد

رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور نیز پنجشنبه گذشته در مراسم جشن ملی ثبت قنات قصبه گناباد و ۱۰ قنات ایرانی دیگر در فهرست میراث جهانی یونسکو ، با بیان این که قنات قصبه گناباد با توجه به ظرفیت های خاص خود، باید به جاذبه مهم گردشگری کشور تبدیل شود، گفت:  باید مراقبت و حفاظت از این اثر جهانی به عنوان یک اصل موردتوجه قرار گیرد و علاوه بر حفاظت از قنات، باید از این بستر به عنوان یک ظرفیت گردشگری استفاده شود. دکتر زهرا احمدی پور افزود: قنات قصبه از مهم ترین آثار تاریخی است که باید از آن برای رونق گردشگری استفاده کرد؛ بر همین اساس طرح گردشگری قنات قصبه گناباد به زودی اجرایی می شود.  این میراث متعلق به شماست و با ثبت جهانی آن قنات قصبه در دنیا شناخته شده است که بر توسعه و رونق گردشگری این منطقه تأثیر می گذارد.  باید زیرساخت های گردشگری در اطراف قنات ایجاد شود تا قنات قصبه به مقصدی برای جذب گردشگران داخلی و خارجی تبدیل شود. رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور تقویت اقامتگاه های بوم گردی را یکی از اولویت های سازمان میراث فرهنگی در حوزه اقتصاد مقاومتی عنوان کرد و افزود: اقامتگاه های بوم گردی نقش مهمی در تحول صنعت گردشگری کشور دارد. چرا که این گونه اقامتگاه ها با رعایت شرایط زیست محیطی، باعث فعال شدن اقتصاد خانواده، محل و اشتغال جوانان می شود.

ایران، مهد قنات های جهان

تصویری از ساعت ابی کاریز زیبد گناباد. ساعت آبی قدیمی ترین تکنیک در سنجش زمان

انجمن میراث فرهنگی زیبد( ۱۲ رخ ) در بازسازی شیوه کار  ساعت آبی (پنگان) و تعیین  سهام و زمان انتقال آب از یک باغ به باغ دیگر شیوه اجدادی را در صحنه  جشن بازسازی کردند که مورد توجه حضار قرار گرفت.

معاون آب و خاک وزیر جهاد کشاورزی علی مراد اکبری گفت: ایران مهد قنات های جهان است که حدود ۸ میلیارد مترمکعب آب از این قنوات خارج می شود و با این میزان آب می توان ۸۰۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی را آبیاری کرد و با به کارگیری یک سیستم مدرن آبیاری زیرسطحی در قنوات گناباد به ویژه قنات قصبه، می توان کشاورزی این شهرستان را که سال ها دچار خشکسالی شده است متحول کرد.

جاذبه های تاریخی گناباد مقصد خوب گردشگری زوار پاکستانی

سرکنسول جمهوری اسلامی پاکستان در مشهد که در جشن ملی قنات در گناباد حضور داشت گفت : جاذبه های تاریخی و فرهنگی و مذهبی  گناباد مقصد خوب گردشگری زوار و مسافران پاکستانی است.

یاور عباس، افزود: حدود نیم میلیون زائر پاکستانی سالانه از طریق سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی و مسیر گناباد به مشهد سفر می کنند که کمتر شناختی از ظرفیتهای تاریخی و مذهبی گناباد  دارند.

وی از قنات جهانی قصبه گناباد  و  مرقد امام زاده عابد مرقد برادر امام رضا ع به عنوان یک جاذبه بسیار خوب برای جذب گردشگر یاد کرد و ثبت جهانی آن را فرصتی بسیار مهم برای توسعه گردشگری و رونق اقتصادی در این شهرستان دانست.

وی با اشاره به وجود قناتهای متعدد در پاکستان و از جمله ایالت بلوچستان این کشور گفت: کشورهای صاحب قنات از نظر فرهنگ و تمدن به هم شبیه هستند و در مناطقی واقع شده اند که اقلیم خشک و نیمه خشک و بارندگی کمی دارند و در نتیجه نوع زندگی در این مناطق نشان دهنده سخت کوشی مردم آنها است.

سرکنسول و کنسول جمهوری اسلامی پاکستان از آثار مذهبی و تاریخی  گناباد، کاخک و  قلعه زیبد محل کشته شدن یزدگرد سوم در جنگ نیزک ترخان  و جنگ دوازده رخ  بازدید نمود.

در چهلمین جلسه کمیته میراث جهانی سازمان یونسکو در تیرماه امسال در استانبول ترکیه، قنات قصبه گناباد از استان خراسان رضوی به همراه قناتهای بلده خراسان جنوبی، زارچ و حسن آباد مشیر مهریز در یزد، جوپار کرمان، اکبرآباد و قاسم آباد بروات و ابراهیم آباد در استان مرکزی به ثبت جهانی رسید.

قنات قصبه گناباد به عنوان تنها اثر ثبت شده استان خراسان رضوی در فهرست آثار جهانی یونسکو با سابقه بیش از ۲۵۰۰ سال به عنوان قدیمی و عظیم ترین قنات کشور و شاهکار تاریخ تمدن بشر در تامین آب و چشم انداز توسعه گردشگری در منطقه مطرح است.

کاریز کیخسرو گناباد (قصبه شهر) به طول ۳۳۱ هزار و ۳۳ متر در یک رشته اصلی به نام قصبه و چهار رشته منشعب به نام دولاب کهنه، دولاب نو، رشته فرعی اول و رشته فرعی دوم قصبه جریان دارد.

رشته اصلی این قنات که ۱۳۱ هزار و ۳۵ متر طول دارد در امتداد دره پرآب خانیک حفر شده و عمق مادر چاه آن نیز بیش از ۲۰۰ متر است.

بقایای قلعه زیبد از دوره یزدگرد سوم

قطعه سفال های پراکنده در اطراف دهانه چاه های این رشته قنات حاکی از این است که رشته قصبه واقع در کانال اولیه اصلی قنات در زمان هخامنشیان حفر شده و به دنبال آن رشته های دیگر قنات در مواقع خشکسالی در طول سالیان بعد از آن حفر شده اند.

شهرستان گناباد در فاصله ۲۷۸ کیلومتری جنوب مشهد واقع است.

قنات یا کاریز میراث فرهنگی و علمی و اقتصادی ایرانیان

کارشناس مسائل ژئوپلتیک

پیامدها و آینده حضور ناتو  در خلیج فارس – گفتگو با دکتر محمد عجم

در یک دهه گذشته کشورهای ناتو توجه ویژه ای به منطقه کرده است. در این میان برای بررسی بیشتر حضور ناتو و آینده حضور نظامی گسترده ناتو در و تاثیرات امنیتی، سیاسی و ژئوپلیتیکی در منطقه گفتگویی داشته ایم:

واژگان کلیدی: پیامدها حضور ناتو  در خلیج فارس، آینده،  ناتو ، خلیج فارس، خلیج فارس

مرکز بین المللی مطالعات صلح:

 باید بگوییم که درچند ماه گذشته مورد توجه زیاد ناتو قرار نگرفته ، بلکه توجه آنها قدیمی است . اما عواملی موجب گردید که در طول سالهای گذشته توجه ویژه  و استقرار آنها در  منطقه با تعلل روبرو شد اولا ناتو در سال ۱۹۴۹۹ در آغاز جنگ سرد بخاطر دفاع از کشورهای اروپایی در مقابل گسترش و یا تهدید کمونیزم ایجاد شد. اما  ناتو  بعد از سپتامبر ۲۰۰۱ تمام اهداف و تمرکز خود را بر روی مبارزه با تروریسم قرار داده است و از همان زمان هم به فکر ایجاد پایگاه هایی خارج از مرزهای سنتی خود بود و توجه ویژه ای هم به داشت. امروزه تهدید و نفوذ در ادبیات نظامی گری ناتو جای نفوذ و تهدید کمونیزم  را گرفته است حتی ناتو ادبیات ضد روسی را هم زیاد دامن نمی زند بیشتر روی  دو موضوع کلان فلسفه و ادبیات رسانه ها را تنظیم کرده است اول : ضد تروریزم  دوم ” خطر ”  تمرکز کرده است، زیرا با این دو واژه یا مفهوم راحت تر می تواند اجماع ایجاد کند و  پول و ثروت حکام را جذب کند  اما در ورای این دو موضوع اهداف بسیار والاتری دارد. کشورهای شورای همکاری دستکم ۱۲۰۰ میلیارد دلار سالانه سلاح می خرند که تقریبا تمامی آن از سوی  کشورهای عضو ناتو تامین می شود. به تنهایی  هفتاد میلیارددلار خرید نظامی دارد. یعنی فراتر از چین .

مرکز بین المللی مطالعات صلح:

حضور بسیار گسترده تر ناتو و آینده حضور نظامی گسترده ناتو در چه تاثیرات امنیتی، سیاسی و ژئوپلیتیکی در منطقه خواهد گذاشت؟

تاثیرات بسیار زیادی خواهد گذاشت. حضور گسترده ناتو  و کشورهای عضو ناتو  در از سوی به عنوان یک حضور استعماری و برای غارت منابع طبیعی این کشورها و ایجاد جو دشمنی و نا امنی  قلمداد می شود به نوعی حضور این کشورها و پایگاه های آنها نشانگر تهدید و برای ایجاد بازار گرمی سلاح و مسابقه ی تسلیحاتی است و تنش را افزایش می دهد. هم برای توازن قوا در مقابل خرید انبوه تسلیحات کشورهای شورای همکاری ،  ناچار است که به سیاست های دفاعی و به سیاست مسلح شدن هر چه بیشتر روی بیاورد. این مسابقه تسلیحاتی در به ضرر همه کشورهای منطقه است. چون کشورها را از  توجه به سیاست های سازندگی و شکوفایی اقتصادی باز می دارد و اقتصاد این کشورها را کند می کند. در حال حاضر  همه کشورهای شورای همکاری در یک مسابقه خرید انواع سلاح های مدرن  هستند، یا به عبارتی در شرایط صلح مسلح هستند. این ذخیره سازی انبوه  انواع سلاح های مدرن می تواند آینده خطرناکی داشته باشد. به خصوص این که این کشورها هم  در درون خود منازعات بر سر جانشینی و رقابت در کسب قدرت دارند  و هم  خود کشورها با یکدیگر منازعات مرزی دارند. از سوی دیگر  با کشورهای غیر عربی  نیز دارای منازعاتی هستند. مثلا امارات که با بر سر جزایر سه گانه ادعاهایی را مطرح می کند. این ادعا ها می تواند به تنش و در نهایت با بی تدبیری یکی از طرف ها به جنگ منجر شود. منطقه که هم جزء آن است، متاسفانه منطقه ی تناقض‌ها، تضادها، بدبینی ها، سوء ظن ها و تعارفات است. در همان حالی که کشورهای عربی در زیر یک سقف تشکیل جلسه می د، در بیرون جلسه با هم اختلاف دارند. ما قبلا در منطقه ی یک اختلاف بسیار بزرگ داشتیم که معمولا تحلیل گران به آن اختلاف یا منازعه عربی- اسرائیلی می گفتند. بعدها منازعه ی دیگری به نام منازعه عربی- عربی نیز ایجاد شد. بعد از انقلاب اسلامی منازعه عربی- ی (فارسی) هم به آن اضافه شد. بعدها منازعه و اختلاف شیعه و سنی هم ایجاد شد. الان  منازعه سنی – سنی هم  ایجاد شده است. در کشورهایی مثل مصر اختلافات مسیحی- اسلامی هم وجود دارد. در حال حاضر هم اختلاف عربی- کردی هم داریم.  منازعه عربی اسرائیلی بکلی به حاشیه رفته است اسرائیل از مسلح شدن کشورهای عربی ترسی ندارد بلکه آنها را تشویق هم می کند چون احساس می کندبا شرایط فعلی   اعراب نه اکنون  و نه در آینده  خطری برای  موجودیت اسرائیل نیست . می بینید که انواع مختلف  منازعات را در داریم. در واقع منطقه ای که چنین منازعاتی را در درون خود دارد می تواند آبستن حوادث باشد. می تواند مانند بشکه باروت عمل کند حداقل یکبار و در بحران   این ظرفیت بحران سازی، کارایی  خود را نشان داده است موج بحران به هر طرفی که برود ظرفیت تخریبی زیادی دارد بخشی از ظرفیت بحران سازی در منطقه ناشی از انبوه دلارهای نفتی است.

 به طور قطع و یقین نباید سیاست خوش بینی به این منطقه داشته باشد و ناچار است که در مقابل مسلح شدن این کشورها دست از مسلح شدن خود نکشد، اکنون  که این کشورها دشمنی خود را با بطور شفاف  آشکار کرده اند ناچار است  سیاست های دفاعی و تسلیحاتی خود را به بهترین نحو پیش ببرد.

مسابقه بدبینی و نظامی گری در منطقه موجب شده است که به یک دریای بحران ساز  تبدیل شود و بجای رشد و شکوفایی تجاری به انبار سلاح تبدیل شده است که آگاهان سیاسی آنرا برای آینده منطقه خطرناک می دانند. آینده منطقه ممکن است که به ناآرامی ها یا مشکلاتی یا برخوردها و تنش هایی منجر شود که مدیریت آن خیلی سخت باشد. حداقل آن این است که ممکن است یک جنگ روانی را ایجاد کند، که خود این جنگ روانی مشکلات زیادی را برای آینده کشورها خواهد داشت. در منطقه یها چینی ها و خیلی از کشورها سرمایه گذاری دارند و سرمایه گذاری این کشورها هم به خطر خواهد افتاد و ی ها و چینی هم در صورت بروز بحران به منطقه کشیده خوا شد .

مرکز بین المللی مطالعات صلح: حضور ناتو در خلیج فارس چه تاثیرات امنیتی، سیاسی و ژئوپلیتیکی برای منافع دارد؟

توجیه کشورهای عربی این است که آنها بخاطر تهدیدات و خطر   به انبار کردن سلاح های پیشرفته و سیستم های دفاع موشکی و غیره و یا انواع موشک ها روی آوردند، و  معقتد بودند که اتمی خطری متوجه منطقه می کند که باید جلو آن ایستاد. در حال حاضر که برجام را امضا کرده است و رسما و عملا نشان داده است که به دنبال تهدید اتمی نیست و بدنبال اثبات این بوده است که برنامه هسته ای هیچ کشوری را تهدید نمی کند، بلکه می تواند در خدمت کشورهای منطقه باشد؛ انتظار می رفت که کشورهای عربی دست از خصومت و هراسی بیشتر بکشند. ولی متاسفانه آنها بعد از همه این حسن نیت هایی که نشان داده است، بیشتر به نظامی گری روی آوردند. مثلا کویت درحال حاضر قرارداد همکاری با پیمان ناتو امضا کرده است. انگلیسی ها در بحرین و امارات متحده پایگاه دارد. ترزا می نخست وزیر انگلیس در سفر اخیر به منطقه گفت که به منظور تقویت امنیت کشورهای منطقه از “یک مشارکت امنیتی” حمایت می‌کند که شامل سرمایه‌گذاری دفاعی و آموزش نظامی در بحرین و اردن هم بشود. عضو دیگر ناتو یک پایگاه چند منظوره در دارد. اکنون  امریکا پایگاه های متعددی در کشورهای حاشیه دارد. ناوگان پنجم دریای امریکا در بحرین مستقر هست.  چیزی حدودی شصت پایگاه و مقر از سوی کشورهای عضو ناتو و امریکا و کشورهای بزرگ عضو ناتو در اطراف وجود دارد و این یک خطر و تهدید جدی نه تنها برای بلکه برای صلح جهانی است. تمام هم و غم باید در این موضوع متمرکز شود که چگونه می توان را عاری از سلاح های کشتار جمعی و عاری از خشونت و تهدید و بدبینی کرد. چگونه می شود در و اعتمادسازی  کرد و جو بدبینی و توهم توطئه  و ترس از یکدیگر بخصوص   هراسی را از بین برد.  حکام کشورهای عربی در یک توهم عجیبی بسر می برند و احساس تهدید و ترس دایمی از دارند این توهم ترس باعث شده که برای ایجاد جو روانی  احساس امنیت  به سوی مسابقه‌ی تسلیحاتی و دعوت از ناتو و قدرتهای استعماری  روی آورند. حضور ناتو در منطقه به هراسی بیشتر دامن می زند زیرا حکام کشورهای عربی با تکیه بر ناتو به خود جرات می د  بیشتر علیه جنجال ایجاد کنند و  فضای مخربی را ایجاد کنند. و این جنجال سازی های کاذب می تواند تسلسل  و یا دایره ای از بی اعتمادی و تخریب را موجب شود.

مرکز بین المللی مطالعات صلح: آینده حضور ناتو در چگونه خواهد بود؟ سناریوهای مورد نظر در این حوزه چیست؟

درباره آینده حضور ناتو در سه احتمال قابل  طرح است: ممکن است  حضور آنها افزایش پیدا  کند و یا ممکن است حضور آنها کاهش پیدا کند و یا این که به طور کامل از خارج خوا شد. هر کدام از این سه سناریو محتمل است اما این که ما تصور کنیم که ناتو از خارج خواهد شد و یا حضور خود را در این منطقه کاهش خواهد داد، این موضوع بسیار بعید به نظر می رسد. این منطقه، منطقه‌ی بدبینی هاست و کشورها به هم بدبین هستند. این بدبینی در حال حاضر بین کشورهای عربی شورای همکاری و و متحدینش مثل و ظهور علنی پیدا کرده است قبلا مخفی و پوشیده تر بود. اما دعواهای عربی- عربی بسیار عمیق تر از دعوا و یا منازعه عربی- فارسی است. یعنی در آینده ممکن است تغییراتی پیدا شود. فرض کنید که سیاست هایی را اتخاذ کند و توهم ترس عربها از به صفر برسد متعاقب آن  در این کشورها می تواند منازعات درون عربی بروز کند و بین خود آنها جنگ و درگیری ایجاد شود. کما این که خیلی ها در معتقد بودند  که ما نباید در مقابل همسایگان و رقبا و بخصوص دشمن،  چهره‌ی ترسویی از خود نشان دهیم.  چون اگر چهره ترسویی از خود بروز بدهد، دشمن وقیح تر و گستاخ تر می شود. بنابراین همیشه باید چهره تهاجمی داشت و هیچ کوتاه نیامد. یعنی آنها اگر یک قدم در جهت خشونت بر می دارند و تهدید می کند، نیز باید چندین قدم بردارد. اما این سیاست منجر به اعتماد سازی نشده است و نتوانسته است، را به دریای آرامش و صلح تبدیل کند. بلکه همسایه های عرب را وحشت زده تر کرده است. چون آنها کشورهای کوچکی هستند و توان دفاعی لازم را  ندارند لذا به طور طبیعی و روانی دچار وحشت از می شوند. وقتی کشوری مثل بحرین را تهدید می کند اصولا کسی در توجهی به این تهدید نمی کند. چون بحرین کشوری نیست که قادر باشد را عملا تهدید کند.  از تهدید کشورهای مثل هم ترسی ندارد. چون به خود اعتماد کافی دارد که قادر است از خود در مقابل همه کشورهای بلکه در مقابل همه متحدین آنها دفاع کند. ترسی از اسرائیل و امریکا در منطقه ندارد، چه برسد به کشورهای عربی. اما کشورهای عربی چون بنیه ضعیفی دارند، خیلی سریع از تهدید ترس زده و هراسناک می شوند و این ترس آنها باعث شده است که ناتو و کشورهای غربی را به منطقه بکشند. بنابراین باید دید که آیا تهدیدات باعث شده است که آنها به ناتو روی بیاورند یا مسائل دیگری در کار بوده است که آنها را به سوی ناتو و امریکا سوق داده است. اما به هرحال یک حقیقت وجود دارد و آن این است که این کشورهای عربی پای بیگانگان را به کشاندند. اولین بار در جریان جنگ و ،  کشورهای عربی پای ناوگان های امریکا را به کشاندند. بعد ازآن در جریان جنگ و کویت بود که کشورهای عربی از امریکا و متحدینش دعوت کردند که به بیایند و کویت را نجات د. بعد از آن در جریان سرنگونی صدام بازهم این کشورهای عربی بودند که ناتو، امریکا، کشورهای غربی و ناوگان های آنها را به منطقه کشاندند. بطور طبیعی کشورهای صادر کننده سلاح نیز مشوق این کشورها در خرید اسلحه هستند و رسانه های گروهی آن کشورها برای بازار گرمی باید به هراسی دامن بزنند مقامات انگلیسی و غربی بارها و بارها در ملاقات و گفتگو با همتایان عرب خود از تهدیدات و سیاست توسعه طلبی و هژمونی خواهی داد سخن گفته اند نه بصورت محرمانه بلکه بطور علنی و  حکام عربی نیز خود  نیز به این هراسی دامن می زنند در حال حاضر هم که مسابقه تسلیحاتی باعث شده است که به انبار سلاح های پیشرفته تبدیل گردد. لذا باید گفت انتظار نمی رود که حضور  ناتو و یا کشورهای عضو ناتو در کاهش یابد مگر اینکه در منطقه جنگ و خشونت روی دهد و هزینه های زیادی بر آنها تحمیل شود ایجاد هزینه های سنگین برای حضور آنها در صورت بروز جنگهای تروریستی میسر است. همانطور که بدلیل هزینه های کلان  وتلفات زیاد از و در ظاهر خارج شد.

 مطلب مرتبط : 

: محمدعجم